انگیزه‌های سفر اردوغان به ۳ کشور عربی حاشیه خلیج فارس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، روز گذشته رجب طیب اردوغان به همراه هیات همراه وارد جده شد. این اولین سفر پس از به قدرت رسیدن اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری سال جاری و دومین سفر پس از قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول به عربستان است.

اهمیت سفر رئیس جمهور ترکیه در شرایط فعلی ترکیه که یکی از بالاترین تورم های منطقه ای را تجربه می کند، از آن جهت است تا  اعتماد کشورهای حاشیه خلیج فارس را برای سرمایه گذاری در حوزه های مختلف ترکیه جلب  کند.

به نظر می رسد مهم ترین دستاورد سفر اردوغان، گرفتن تعهدهایی از کشورهای عربی برای جذب سرمایه خارجی برای رفع بحران ارزی و بیکاری در آنکاراست.

سرمایه گذاری خارجی:

کاهش ارزش لیر در برابر دلار پس از انتخابات و رای‌آوردن اردوغان شدت گرفت و سیر نزولی آن، ترکیه را در آستانه بحران قرار داده است. برای جلوگیری از این فروپاشی بیشتر اقتصاد، تمام تلاش سیاست مداران و کارگزاران اقتصادی ترکیه بر جذب سرمایه گذار خارجی معطوف شده است.

در این میان، کشورهای حاشیه خلیج فارس که در دو سال گذشته و همزمان با جنگ در اوکراین توانسته اند نفت را با قیمت بالاتری بفروشند، توانایی سرمایه گذاری خارجی در این کشور را بیش از پیش دارند.

به گفته وزیر دارایی دولت عربستان وضعیت فعلی روابط اقتصادی میان ترکیه و عربستان در حوزه سرمایه گذاری 18 میلیارد دلار است که به صورت هدفمند به میزان 4 تا 5 میلیارد دلار در شرکت های خصوصی سرمایه گذاری مجزا شده است. عمده سرمایه گذاری عربستان در ترکیه به حوزه املاک و مستغلات متعلق است که این عدد حدود 30 درصد حجم سرمایه گذاری سعودی هاست.

ترکیه در سالیان اخیر تلاش زیادی برای جذب سرمایه گذار خارجی داشته و حتی قول جذب 4 میلیارد دلار تامین مالی را از طرف کشورهای عربی گرفته است. با این حال این وعده ها تا به امروز انجام نشده است. دلالت ورود رئیس جمهور ترکیه به جده به همراه خودرو «توگ» نیز برجسته سازی صنعت و اقتصاد پیشرو ترکیه است، تا مزیت رقابتی ترکیه را نسبت به کشورهای دیگر نمایان سازد.

ترکیه کشوری است که نیاز عمده به نفت و گاز کشورهای منطقه غرب آسیا دارد و عمده نفت خود را از کشورهای حاشیه خلیج فارس تامین می کند و اردوغان تمایل دارد تا با سرمایه گذاری دلارهای نفتی کشورهای عربستان و امارات در کشورش اولاً بحران ارزی و بیکاری را تا حدی بهبود دهد، ثانیاً چرخه درآمدهای دلاری را توسط شرکت های ساخت و ساز ترک در کشورهای حاشیه خلیج فارس خرج کند که با این کار همزمان دو موفقیت را به دست آورده است. چرا که عربستان و امارات در اسناد چشم انداز خود به بسیاری از پروژه های ساخت و ساز، دفاعی، صنعتی و... پرداخته اند که در نگاه اول ترکیه می تواند شریک مناسبی با توجه به اقتصاد مکمل با کشورهای عربی برای آنها در منطقه باشد.

انگیزه های کشورهای عربی:

در آن سوی میز، کشورهای خلیج فارس هر کدام با نیت های متمایزی به استقبال رئیس جمهور ترکیه می روند. قطری ها برای تقویت شریک استراتژیک خود به ترکیه کمک می کنند و این سفر تنها بازنمایی این علاقه متقابل است تا بلوک اخوانی منطقه را در نزد سایرین قدرتمندتر از گذشته نشان دهد. به عبارت دیگر همکاری اقتصادی مشترک این دو کشور پیش از این وجود داشته و قطری ها در حد توان خود به شریکشان در آناتولی کمک کرده اند.

اماراتی ها نیز سعی می کنند تا روابط را با ترکیه موازنه کنند، البته ابوظبی نگاهی هم به روابط ترکیه و روسیه در بحران اوکراین خواهد داشت و رقابتی میان امارات و ترکیه در قبال سرمایه سرگردان روسیه و نحوه دور زدن تحریم ها وجود دارد. هر چند تحلیلگران معقتدند که ترکیه از امارت متحده عربی موفقیت چندانی را کسب نخواهد کرد، اما باید دید ترکیه پیشنهاد جذابی به طرف اماراتی خواهد داد یا این سفر تنها به موازنه سازی میان این دو کشور خواهد انجامید.

اما عربستان سعودی هدف اصلی سفر اردوغان به خلیج فارس است که قرارگیری ریاض به عنوان مقصد اول نیز همین مسئله را حکایت می کند، اما انگیزه های سعودی ها نسبت به دو کشور همجوار خود متفاوت است چرا که عربستان معقتد است که باقی ماندن اردوغان و طیف عدالت و توسعه برای منطقه بهتر از اپوزوسیون این حزب است. به همین دلیل سعی در حفظ سرمایه اجتماعی و کمک به اردوغان تا سقف مشخصی خواهد کرد.

به عبارت دیگر عربستان، اردوغان را که سیاست منطقه ای مستقل تری نسبت به اتحادیه اروپا و آمریکا دارد را بهتر از سیاست های یکپارچه غرب گرایانه می داند. به همین دلیل قبل از انتخابات نیز کمک های مالی و سیاسی خود را به سمت دولت اردوغان گسیل داشت.

ثانیاً بن سلمان برای طرح های توسعه خود، ترکیه را شریک بهتری از کشورهای غربی یا حتی چین می داند. ریاض مشخصاً به دنبال متنوع سازی سبد تسلیحاتی خود از شرق و غرب است و در این حوزه ترکیه می تواند شریک قابل توجهی برای او باشد. باید دید که فارغ از تفاهم های صورت گرفته، ریاض ادوات و تجهیزات پیشرفته ای که برای ارتش سعودی کاربرد داشته باشد را از آنکارا خواهد گرفت یا نه؟ عقدقراردادهای خرید پهپاد از ترکیه را باید در این چارچوب فهم کرد.

بیشتر بخوانید

رایزنی محمد بن سلمان و اردوغان/ قرارداد نظامی عربستان با ترکیه برای خرید پهپاد

اردوغان به عربستان رفت

درمجموع ترکیه به علت اقتصاد مکمل کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همیشه مورد توجه آنها بوده است، اما در شرایط فعلی کشورهای عربی نیز برای سرمایه گذاری در ترکیه محافظه کارانه عمل می کنند و اگر هم سرمایه گذاری انجام شود سطح این سرمایه گذاری ها مانند سال 2003 تا 2017 نخواهد بود.