پ.ک.ک در معادله درگیری و رقابت دو حزب کردستان عراق

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، هفته گذشته حادثه بمباران فرودگاه  «عَربت» از سوی ترکیه که در حوالی شهر سلیمانیه واقع در شرق منطقه کردستان عراق رخ داد، نشان از شکاف میان نیروهای سیاسی حاکم بر این منطقه در مسئله گروهک «حزب کارگران کردستان» (پ.ک.ک) و حضور امنیتی، نظامی و سیاسی این حزب در اقلیم است.

روزنامه النهار لبنان با اشاره به این حادثه نوشت که ارتش ترکیه که فرودگاه را با هواپیماهای بدون سرنشین(پهپاد) بمباران کرد، ساعاتی پس از این بمباران اعلام کرد که این فرودگاه را به دلیل همکاری امنیتی و آموزشی میان نیروهای ضد تروریسم مرتبط با اتحادیه میهنی کردستان و عناصر وابسته به گروهک پ ک ک بمباران کرده است.

آنکارا بر این باور است که همکاری میان این دو (اتحادیه میهنی و پ.ک.ک) در شرایطی به بالاترین سطوح رسیده که حزب دموکرات کردستان - حزب شریک اتحادیه میهنی در حاکمیت اقلیم کردستان – پ.ک.ک را متهم می‌کند که جنگ و بحران‌های امنیتی را برای اقلیم به ارمغان آورده است، چه از نظر توسعه آن در برخی مناطق کوهستانی شمال و یا از طریق سیطره گروه‌های مرتبط با آن بر منطقه سنجار (کردهای ایزدی) در جنوب و جلوگیری از گسترش مجدد نیروهای پیشمرگه کرد در این منطقه.

طی چند روز گذشته، رسانه‌های وابسته به دو حزب، تناقض آشکاری را نشان دادند. در زمانی که نهادهای وابسته به اتحادیه میهنی، همکاری نظامی با عناصر پ ک ک را تکذیب و اعلام کردند که رزمایش‌های مشترک این گروه با نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) بوده و با هدف مقابله با «فاشیسم ملی‌گرای ترکیه علیه کردها» تشدید شده است، همزمان نیز تعدادی از رهبران حزب اتحادیه میهنی، وعده انتقام اعضای کشته‌شده سرویس ضد تروریسم را سر دادند.

 این در حالی است که نهادها و دستگاه‌های وابسته به حزب دموکرات کردستان خواستار افشای حقیقت حضور اعضای پ.ک.ک در فرودگاه عربت و تمامی مناطق تحت نفوذ اتحادیه میهنی در دو استان سلیمانیه و حلبچه و افشای ماهیت روابط موجود هستند.

هشدار مستقیم به بافل طالبانی

پس از این حادثه، یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه، رهبر اتحادیه میهنی کردستان، "بافل طالبانی" را تهدید مستقیم کرد و به وی در مورد پیامد ادامه همکاری بین حزب متبوعش با پ. ک. ک هشدار داد. وزیر دفاع ترکیه همچنین بر ضرورت توقف حمایت از گروهک پ ک ک و قطع روابط با این گروه تأکید کرد و گفت: در غیر این صورت وضعیت آینده به نفع شهر سلیمانیه نخواهد بود.

گولر در گفت‌وگو با روزنامه «ملیت» ترکیه افزود: «ما تحرکات اتحادیه میهنی کردستان را رصد کرده و ملاحظات خود را به عراق و حزب دموکرات کردستان ارائه می‌دهیم».

وزیر دفاع ترکیه در گزارشی رسانه‌ای اعلام کرد: «ما همه اقدامات حزب اتحادیه میهنی کردستان را پیگیری کرده و به این اقدامات واقف هستیم و این مسائل را با دوستان عراقی و دوستانمان در حزب دموکرات کردستان در میان می‌گذاریم، اما نمی‌خواهیم اقدامات جدی‌تری در این زمینه اتخاذ کنیم... این مطالب علنی و مکرر گفته شده است».

موضوع حضور و فعالیت پ ک ک و فعالیت‌های آن در داخل مناطق اقلیم به اوایل دهه 1990 میلادی برمی‌گردد. این گروهک، اگرچه خود را یک ناسیونالیست کرد چپگرا معرفی می‌کند، اما یکی از سه «حزب» سنتی کُرد در منطقه است که همچون  دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان در جغرافیای کردی کشورهای منطقه دارای نفوذ است و عناصر مسلح آن طی دهه‌های گذشته، درگیری‌های پی درپی را با دو حزب اخیر به منظور کنترل مناطق کوهستانی ناهموار در مثلث مرزی عراق، ترکیه و ایران به راه انداخته‌اند.

طی سال های 2003 تا 2017 میلادی و به دلیل توافق راهبردی سیاسی بین دو حزب اصلی اقلیم کردستان، یعنی حزب دموکرات و اتحادیه میهنی، مداخله و نقش پ ک ک در منطقه کاهش یافت؛ چرا که آن مرحله با آغاز روند صلح بین پ ک ک و دولت ترکیه مصادف شد.

نقش مسلحانه رو به رشد «پ.ک.ک»

با این حال، از سال 2014 میلادی، با تشدید نقش عناصر مسلح کرد نزدیک به پ.ک.ک در سوریه و افزایش نقش عناصر این گروهک در مبارزه با آنکه مبارزه با تروریسم  خوانده شده که با حمایت آمریکا صورت می‌گرفت و همچنین، پس از افزایش دوقطبی شدن بین دو حزب اصلی کرد در اقلیم کردستان که پس از همه‌پرسی سال 2017 میلادی رخ داد، پ.ک.ک به تأثیرگذاری بر اوضاع داخلی و روابط متوازن بین دو حزب در اقلیم کردستان بازگشته است.

"شفان رسول"، محقق و نویسنده، در گفت‌وگو با «النهار العربی» مکانیسم برنامه‌ریزی و راهبرد پ‌ ک‌ ک در مورد اقلیم کردستان در حال و آینده گفت: «پ ک ک می‌داند که اقلیم کردستان تنها جغرافیایی است که می‌تواند جای پایی پایدار در آن ایجاد کند. نه تنها به دلیل ناهمواری جغرافیایی، ارتباط و همپوشانی با  میدان اصلی آن در ترکیه، بلکه به دلیل عوامل سیاسی پیچیده».

پ ک ک از تداوم دوقطبی سیاسی میان نیروهای حاکم بر اقلیم کردستان و همچنین، بین آنها و مقامات مرکزی بغداد مطمئن است و این دو عامل اصلی نوعی شکنندگی امنیتی و سیاسی است که این گروهک از طریق آن می‌تواند فضایی برای خود پیدا کند.

همچنین، اقلیم کردستان می‌داند که جامعه و حتی نیروهای سیاسی و فرهنگی کرد در اقلیم، همچون بسیاری از نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای، آن را یک گروه تروریستی نمی‌دانند، از این فرصت استفاده می‌کند تا محیطی را برای عملیات سیاسی و لجستیکی خود فراهم کند.

پ.‌ ک.‌ ک عملاً دارای سه حوزه نفوذ امنیتی و سیاسی در منطقه است که  شامل اردوگاه‌های آوارگان «کردهای ترکیه» در منطقه مخمور در جنوب استان اربیل، مناطق ایزدی‌نشین در منطقه سنجار در غرب استان نینوا و رشته کوه در ارتفاعات خاکورک، متینا و قندیل در مثلث مرزی با ترکیه و ایران است.

لازم به ذکر است که فرودگاه عربت در جنوب شهر سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق قرار دارد و بزرگترین فرودگاه هواپیمایی سمپاش در سطح این منطقه است. منابع عراقی، عصر دوشنبه، 27 شهریورماه از هدف قرارگرفتن این فرودگاه خبر دادند و در همین راستا، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق اعلام کرد که یک پهپاد از طریق مرز ترکیه وارد حریم عراق شد و این فرودگاه را هدف قرار داد.

ترکیه ادعا دارد که استان سلیمانیه و روستاهای آن به محل اختفا و فعالیت اعضای پ.ک.ک تبدیل شده و سرکردگان این گروهک در مناطق این استان اقدام به عضو‌گیری و آموزش نیروهای خود می‌کنند.