محورهای رایزنی نخست وزیر عراق در سفر به آمریکا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با اعلام رسانه‌های عراقی، محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق به همراه هیئت عالی رتبه اقتصادی، سیاسی و امنیتی این کشور، روز دوشنبه 15 آوریل (27 فروردین) عازم واشنگتن می شود. این نخستین سفر السودانی به آمریکا از زمان انتخابش به عنوان نخست وزیر عراق در 28 اکتبر 2022 به شمار می رود.

در آستانه عزیمت هیئت بلندپایه عراقی به واشنگتن، بسیاری از احزاب و جناح های مختلف عراقی، آن را گامی مهم در ترسیم سیاست های آتی داخلی، منطقه‌ای و بین المللی دولت السودانی قلمداد می‌کنند. به همین منظور جلسات متعددی بین نیروهای سیاسی و مقامات دولت این کشور با محوریت روابط دوجانبه بغداد- واشنگتن در حال برگزاری است.

 نخست وزیر عراق هفته گذشته در جلسه‌ای با اعضای چارچوب هماهنگی، موارد قابل طرح و پیگیری در سفر به آمریکا را حول محور روابط دوجانبه، نحوه خروج نیروهای ائتلاف و تقویت روابط اقتصادی بررسی کرد. ارزیابی‌ها نشان می دهد که محورهای محتمل رایزنی در سفر السودانی به واشنگتن در سه بخش سیاسی، اقتصادی و نظامی قابل طرح است:

الف) محورهای سیاسی سفر السودانی به واشنگتن

1) روابط بغداد با اقلیم کردستان عراق:

دادگاه فدرال عراق در فوریه/ اسفند طی حکمی اعلام کرد مسئولیت پرداخت حقوق کارمندان از اربیل به بغداد منتقل و تمامی درآمدهای نفتی و غیر نفتی اقلیم کردستان به دولت بغداد تعلق یابد. علاوه بر این به منظور بررسی شکایت اتحادیه میهنی درخصوص انتخابات اقلیم، دادگاه فدرال 11 کرسی اقلیت را فاقد اعتبار دانست تا کرسی های پارلمان اقلیم از 111 به 100 کاهش پیدا کند . دادگاه فدرال در تصمیم دیگری کمیسیون انتخابات کردستان را منحل و کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق را جهت نظارت بر انتخابات پیش رو اقلیم جایگزین کرد. این احکام موجب اعتراض گسترده حزب دموکرات شد و اقدامات دادگاه فدرال را مداخله در اموری که حیطه آن به شمار نمی رود، دانست.

روز شنبه نخست وزیر عراق به منظور حل موقتی اختلافات اربیل- بغداد میزبان نیچروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان بود. در این دیدار، بر سر موضوعاتی چون صادرات نفت توسط اقلیم و نحوه پرداخت درآمدهای کارمندان توافقی صورت گرفت. همچنین رئیس اقلیم کردستان به منظور افزایش هماهنگی‌ها و کاهش اختلافات پیش از سفر نخست وزیر عراق به آمریکا در نشست ائتلاف اداره دولت شرکت کرد.

محمد شیاع السودانی , کشور عراق , کشور آمریکا , جو بایدن , واشنگتن , نخست وزیر عراق , وزیر خارجه عراق , مقاومت عراق , 

فواد حسین، وزیر خارجه عراق با هدف تدارک سفر نخست وزیر، پیش از السودانی راهی واشنگتن شده بود. فواد حسین در این سفر با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و فیلیپ گوردون، مشاور امنیت ملی معاون رئیس جمهور آمریکا، روابط دو جانبه بر اساس همکاری های آتی دو کشور در زمینه مسائل نظامی و سیاسی را بررسی کرد. وزیر خارجه عراق همچنین میهمان برت مک گورک، هماهنگ کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید نیز بود. در این دیدار بهبود روابط اربیل- بغداد، رفع موانع صادرات نفت اقلیم کردستان از طریق بندر جیهان، حقوق بازنشستگان و کارمندان اقلیم و انتخابات آتی بحث و بررسی شد.

لازم به ذکر است در فاصله بین سفر وزیر امور خارجه و نخست وزیر عراق به واشنگتن مجوز صادرات نفت از بندر جیهان توسط دولت مرکزی به اربیل اعطا گردید. محمد السودانی نخست وزیر عراق در تلاش بود تا پیش از سفر به آمریکا به یک راه علاج موقتی در روابط بغداد و اربیل دست یابد. بنابراین با توجه به لابی حزب دموکرات کردستان در دولت آمریکا، انتظار می رود دولت السودانی بیشتر با هدف در نظر گرفتن منافع اقلیم کردستان عراق تصمیم قطعی بگیرد.

2) ریاست پارلمان عراق:

پس از رای دادگاه فدرال عراق مبنی بر ابطال نمایندگی محمد الحلبوسی، رئیس سابق مجلس عراق به علت جعل نامه استعفا لیث الدلیمی، این کرسی تا به امروز خالی مانده است.

محمد شیاع السودانی , کشور عراق , کشور آمریکا , جو بایدن , واشنگتن , نخست وزیر عراق , وزیر خارجه عراق , مقاومت عراق , 

دو ماه پس از خلع الحلبوسی از ریاست پارلمان، مجلس عراق جلسه انتخاب رئیس جدید را بین سه نامزد اصلی الکریم، المشهدانی و العیساوی برگزار کرد که شعلان الکریم توانست 152، سالم العیساوی 97 و محمود المشهدانی 48 رای بدست آورند. در دور اول برگزاری انتخابات ریاست پارلمان هیچ کدام از نامزدها نتوانستند اکثریت آرا را به خود اختصاص دهند. اختلاف زمانی حدود سه ماه بین دور اول و دوم انتخابات ریاست پارلمان حکایت از اختلاف نظر در سطوح بالایی احزاب دارد. طبق توافق گروه های سیاسی، رقابت دور دوم پس از تعطیلات عید فطر بین شیخ شعلان الکریم گزینه مورد تایید بدر، حکمت، تقدم، دموکرات کردستان و سالم العیساوی گزینه مورد حمایت دولت قانون، سایر احزاب نزدیک به گروه‌های مقاومت و دیگر احزاب سنی، برگزار می‌شود.

با توجه به اذعان رئیس سابق پارلمان عراق محمد الحلبوسی به همکاری حزبش با شرکت های آمریکایی، انتظار می رود آمریکایی‌ها بر تسریع روند انتخاب رئیس پارلمان که احتمالا گزینه حزب تقدم باشد، بر دو بیت سنی و شیعی فشار بیاورند.

3) تقویت و بازتعریف روابط دوجانبه عراق با آمریکا:

احزاب نزدیک به گروه های مقاومت، ائتلاف دولت قانون و مجلس اعلاء در جلسه ای که با نخست وزیر عراق داشتند بر لزوم فعالسازی توافق سال 2008 و پیشبرد توافق سال 2021 تا آنجا که علاوه بر خروج نیروهای نظامی باقیمانده، نیروهای مستشاری نیز از عراق خارج شوند، تاکید داشتند. انتظار می رود در سفر آقای السودانی به آمریکا تفاهمنامه جامع همکاری بین دو کشور امضا شود که تا سرنوشت این پرونده نیز به نحو مقتضی حل و فصل شود.

ب) محورهای اقتصادی سفر السودانی به واشنگتن

1) تحریم بانک های عراقی و فعالیت بانک های آمریکایی:

در حال حاضر 22 بانک و موسسه اقتصادی عراقی از سمت خزانه داری آمریکا در فهرست تحریم ها جای دارند. هیئت اقتصادی که همراه با نخست وزیر عراق، عازم واشنگتن خواهد شد، تلاش می‌کند تا تعدادی از این بانک ها را با اعطای تعهد شفافیت مالی به آمریکایی‌ها از تحریم خارج و ابتکار پرداخت غرامت در صورت تخلف مالی را جایگزین تحریم دیگر بانک های عراقی کنند.

محمد شیاع السودانی , کشور عراق , کشور آمریکا , جو بایدن , واشنگتن , نخست وزیر عراق , وزیر خارجه عراق , مقاومت عراق , 

با در نظر گرفتن حجم سرمایه گذاری و بازسازی کشور عراق، این دولت در تلاش است تا ساز و کار شفافیت مالی بر موسسات اقتصادی را احیا کند. شرکت محمد شیاع السودانی در اجلاس داووس، زمزمه‌های فعالیت بانک جی. پی. مورگان در عراق را تقویت کرد. این مجموعه بزرگ اقتصادی در تلاش است تا با فعال‌سازی سیستم مالی خود در این کشور، بزرگترین گام را برای شراکت اقتصادی آمریکا و عراق بردارد و زمینه تداوم حضور و نفوذ آمریکایی‌ها را در ساختار اقتصادی عراق تثبیت نماید؛ امری که زنگ هشدار برخی از کارشناسان اقتصادی عراقی پیرامون نقش آفرینی و نفوذ مضاعف واشنگتن در آینده اقتصاد سیاسی عراق و کاهش استقلال عملی دولت این کشور در تعاملات مالی بین المللی به ویژه با کشورهای محور مقاومت را به همراه داشته است.

2) فشار بر دولت عراق در موضوع تبادلات مالی با ایران:

یکی از اهرم‌های فشار آمریکایی‌ها بر اقتصاد عراق کنترل تبادل مالی با ایران است. با توجه به اینکه عمده تحریم‌های اعمال شده بر بانک‌های عراقی حاصل تعامل مالی مستقیم یا غیر مستقیم با فعالان اقتصادی و تجار ایرانی است، دور از نظر نیست که یکی از شروط شراکت اقتصادی آمریکا با عراق، تلاش برای تحت فشار قرار دادن دولت السودانی به منظور مقابله با معافیت‌ها و دور زدن تحریم‌ها توسط ایران باشد.

محمد شیاع السودانی , کشور عراق , کشور آمریکا , جو بایدن , واشنگتن , نخست وزیر عراق , وزیر خارجه عراق , مقاومت عراق , 

این در حالی است که روابط رو به جلوی دولت السودانی با ایران و به ویژه تقویت مناسبات سیاسی و اقتصادی دو کشور در ماه‌های اخیر احتمالا آمریکایی‌ها را برای تحقق این هدف دچار مشکل خواهد کرد. دولت السودانی بر تعامل قوی با کشورهای همسایه اصرار دارد و همین امر احتمالا این مسئله را به یکی از محورهای پرچالش رایزنی مقامات آمریکایی و عراقی در سفر السودانی به واشنگتن مبدل خواهد کرد.

ج) محورهای نظامی سفر السودانی به واشنگتن

1) احیای توافق امنیتی بغداد-واشنگتن

توافقنامه سال 2008 ضرورت خروج کامل نیروهای آمریکایی و به رسمیت شناختن حق دولت عراق در حفاظت از خاک خود را به شکلی قانونی تثبیت کرد. با این حال پس از شکل گیری داعش و شرایط بی ثباتی که عراق پس از سال 2014 تجربه می کرد، دولت العبادی برخلاف این توافقنامه خواستار حضور نیروهای آمریکایی شد. پس از این بود که تا سال 2021 که توافق خروج بخشی از نیروهای رزمی و ابقای نیروهای مستشاری آمریکا حاصل شد، هیچ توافقی مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی یا تغییر ماموریت صورت نگرفت.

محمد شیاع السودانی , کشور عراق , کشور آمریکا , جو بایدن , واشنگتن , نخست وزیر عراق , وزیر خارجه عراق , مقاومت عراق , 

در نشستی که چارچوب هماهنگی با نخست وزیر عراق پیش از سفر به آمریکا داشت، توافق شد تا هیئت امنیتی در حال اعزام به واشنگتن، بازگرداندن توافق سال 2008 که طی آن منجر به خروج چند مرحله ای نیروهای آمریکایی گردید مورد بحث و بررسی قرار گیرد و بدین شکل طرف آمریکایی را به خروج نظامیان خود از خاک عراق وادار نماید.

2) گسترش همکاری نظامی دو کشور:

پس از برقراری ثبات نسبی در عراقِ پساداعش، کشورهای عضو ناتو به سمت گسترش همکاری با دولت عراق پیش رفتند. ایتالیا و فرانسه از جمله کشورهایی هستند که سعی دارند همکاری های نظامی خود را با این کشور توسعه ببخشند. در سوی مقابل، وجود آمریکا در عراق مانع تحقق این امر می شود. برخی گمانه زنی‌های رسانه‌های مدعی هستند که انتظار می رود کاخ سفید با توجه به رقبای اروپایی در مشارکت با دولت‌های اروپایی در عراق، نسبت به تحقق این امر به دولت السودانی هشدار دهند و در ادامه، توافق افزایش مشارکت نظامی و مستشاری آمریکا با دولت عراق امضا شود.

3) فعالیت گروه‌های مقاومت عراقی علیه آمریکا:

یکی از مسائل محوری که در مذاکرات نخست وزیر عراق و رئیس جمهور آمریکا مورد بحث قرار می گیرد، فعالیت گروه های مقاومت است. دولت آمریکا تلاش می کند تا دولت عراق را به منظور توقف فعالیت گروه‌های مقاومت اسلامی عراق و حفاظت از پایگاه های آمریکایی در برابر ضربات گروه‌های مقاومت تحت فشار قرار دهد؛ امری که با توجه به واقعیت‌های حاکم بر تنش های منطقه به ویژه بحران غزه و همچنین تداوم اشغالگری و حملات آمریکا به پایگاه‌های مقاومت در عراق و سوریه و حمایت‌های آشکار و پشت پرده از گروه های تروریستی با مخالفت طرف عراقی همراه خواهد شد.

به رغم اختلاف نظر جناح ها و گروه های مختلف سیاسی عراق پیرامون اهداف نخست وزیر از سفر به واشنگتن بسیاری از ناظران بر این باورند که این سفر می تواند در ترسیم نحوه مناسبات آتی واشنگتن و بغداد از یک سو و آینده سیاسی السودانی از سوی دیگر اثرگذار خواهد بود. بدیهی است در صورت عدم تحقق اهداف مدنظر آمریکایی‌ها از میزبانی نخست وزیر عراق در جریان این سفر، احتمالا بار دیگر پروژه فشار بر دولت عراق از سوی جریان‌های سیاسی مخالف کلید خواهد خورد، امری که با مرور تحولات سالهای اخیر در این کشور دور از ذهن نیست.

بیشتر بخوانید

مشخص شدن زمان دیدار السودانی با بایدن در کاخ سفید

جزئیات سفر السودانی به آمریکا

در این بین السودانی تلاش خواهد کرد تا با درنظر داشتن دغدغه‌های جریان‌ها و گروه‌های مختلف عراقی، طرف آمریکایی را به منظور خروج هر چه سریع‌تر نظامیان آمریکایی از عراق تحت فشار قرار دهد و در عین حال زمینه لازم را برای تقویت استقلال مالی و اقتصادی دولت عراق به ویژه در تعامل با کشورهای همسایه همچون ایران و کاهش قدرت مداخله گری واشنگتن در امور داخلی عراق تامین نماید.