در گفتگو با یک اقتصاددان و فعال اقتصادی با نامه نیوز مطرح شد؛
محمود جامساز: با توزیع پول یارانه بنزین افزایش تورم قطعی است / در شرایط تحریم نفتی تنها درآمد دولت مالیات است / باید از تولیدکنندگان واقعی مالیات‌دهنده حمایت شود
پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :
نامه نیوز- گروه اقتصاد: یکی از شائبه‌هایی که در رابطه با بحث طرح افزایش قیمت بنزین پیش‌آمده است، بحث کنترل قیمت‌ها پس از اجرای این طرح است. در میان اقتصاددانان میان میزان اثر این افزایش بر تورم و گرانی اختلاف‌نظر وجود دارد. یکی از اقتصاددانان و فعالان اقتصادی کشور که در این زمینه معتقد به اثر مستقیم این افزایش بر تورم و منتقد راهکارهای کنترلی دولت به‌حساب می‌آید، «محمود جامساز» است. متن زیر مشروح گفتگوی نامه نیوز با اوست:
*کارشناسان دولتی معتقد هستند که افزایش قیمت بنزین اثر تورمی زیادی ندارد و مردم نباید نگران گرانی باشند. ازنظر علمی این ادعا قابل‌پذیرش است؟
به‌طورکلی تغییرات قیمت اجناس راهبردی و نرخ‌های کلیدی (مثل بنزین) روی سطح گرانی و تورم تأثیر دارند. افزایش قیمت ناگهانی نیز قطعاً در کوتاه‌مدت آثار تورمی بر کالاهای پرمصرف معیشتی خواهد داشت. زیرا زمانی که حمل‌ونقل گران‌تر باشد، هزینه تولید بسیاری از کالاها و خدمات نیز به‌طور طبیعی افزایش خواهد یافت و این زنجیره به هم متصل اقتصاد کشور از این افزایش تأثیر خواهد گرفت. ازآنجاکه افزایش قیمت به‌صورت ناگهانی صورت گرفته، به‌طور طبیعی میزان دلالی نیز بالاتر خواهد رفت و این تورم را تشدید می‌کند.
*یکی از راهکارهای اعلام‌شده دولت و سایر قوا درزمینهٔ کنترل تبعات افزایش قیمت بنزین، کنترل قیمت‌ها و دادن هشدار به بنگاه‌ها درزمینهٔ افزایش قیمت است. به نظر شما کنترل دستوری میتواند در شرایط فعلی موفق باشد؟
اگر ما بخواهیم با دستور دولتی قیمت‌ها و سطح افزایش نرخ‌ها را کنترل کنیم، شکست خواهیم خورد و این اقدام تأثیری نخواهد گذاشت. ضمن اینکه بر تولید و اقتصاد کشور درمجموع آثار منفی نیز می‌گذارد. برای بنده جای سؤال است که اقتصاددانان نزدیک به دولت و کارشناسان و مقامات قوه مجریه بر اساس کدام علم اقتصاد گفته‌اند که افزایش قیمت بنزین هیچ تورمی به بار نخواهد آورد و باید ثبات طبیعی قیمت‌ها را حفظ کرد؟ سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده که تاکنون هم اقداماتش بی‌نتیجه بوده، چطور میتواند قیمت‌ها را کنترل کند و سازمان تعزیرات چطور با این حجم از عرضه کالا میتواند برخورد قیمتی نماید؟
در یک اقتصاد آزاد، قیمت بنزین مانند همه‌چیز در بازار تعیین میشود. همان‌طور که کنترل دستوری قیمت بنزین در سال‌های اخیر غلط بود و باعث از جا دررفتن فنر شد، افزایش دستوری و پرشتاب قیمت نیز نادرست بود. درست است که قیمت حامل‌های انرژی و بنزین در ایران بسیار پایین‌تر از قیمت‌های استاندارد جهانی و فوب خلیج‌فارس بود، اما تورم با گرانی فرق دارد. گرانی نسبت درآمد و دستمزد افراد دارای حقوق ثابت را به نسبت افزایش قیمت کالاها در نظر می‌گیرد اما تورم شاخص سنجش سطح افزایش کل قیمت‌ها است. در ایران نرخ دستمزدها و حقوق نیروی کار دارای درآمد ثابت بسیار پایین‌تر از سطح مورد انتظار بود و طبیعی است که التهاباتی را نیز در این زمینه شاهد باشیم.
*آیا ممکن است دولت بتواند از طریق هدایت منابع خود از راه دیگری افزایش‌گرانی را کنترل کند؟
دولت معتقد بود که اولاً قیمت‌ها باید واقعی باشد و دوم اینکه با توجه به سطح توزیع یارانه سوخت در کشور، افراد ثروتمند بیش از فقرا تحت‌فشار قرار داشتند. اما باید به‌صورت پلکانی این اصلاح قیمتی صورت می‌گرفت تا بتوانیم در این مدت راهکارهایی برای ارتقاء سطح دستمزدها و حقوق پیدا کنیم تا آثار جانبی اجتماعی این طرح مهار شود.
*به‌جای توزیع یارانه نقدی آیا راهکاری هست تا دولت بتواند با مصرف درآمد حاصل از حذف یارانه بنزین گرانی را کنترل کند؟ و اینکه آیا توزیع پول نقد خود تورم‌زا نیست؟
یکی از اقدامات دولت برای کنترل واکنش مردم، توزیع یارانه 55هزارتومانی علاوه بر آن 45هزار تومان قبلی بین 18میلیون خانوار (نزدیک 55 میلیون نفر) است. خود این اقدام موجب افزایش سطح تقاضا و رشد سطح نقدینگی به‌نوبت کالاهای موجود میشود و تورم را افزایش خواهد داد. با احتساب مصرف 105 میلیون لیتری روزانه بنزین، درآمد ماهانه دولت از افزایش قیمت بنزین 3هزار 300 میلیارد تومان بوده است. این یعنی نزدیک 40هزار میلیارد تومان درآمد دولت در سال درون خزانه باقی‌مانده می‌ماند.
می‌دانیم که دلار به دلیل فقدان فروش نفت به‌صورت قطره‌چکانی وارد کشور میشود و رقم مذکور، رقمی اندک برای دولت نیست و میتواند حجم زیادی از کسری بودجه 100هزار میلیارد تومانی دولت را کاهش دهد. این رقم می‌توانست به سمت تولید برود و تنها درآمد فعلی دولت -در شرایطی که با تحریم نفتی مواجه هستیم- از محل مالیات است. لذا برای افزایش میزان عایدات دولت و رفع کسری بودجه، دولت باید از تولیدکنندگان واقعی که مالیات می‌دهند، حمایت کند. در شرایطی که رکود حاکم بوده و رشد اقتصادی منفی شده است، این حمایت بیش‌ازپیش ضرورت پیدا می‌کند زیرا در حالت عادی افزایش شاخص فلاکت باعث میشود که طبقه متوسط به‌مرور حذف شود.
یارانه به تولیدکنندگان البته باید به تولیدکنندگان واقعی محتاج داده شود که بتوانند تولید را نجات دهند. اما بااین‌حال دولت هم هزینه‌های برون‌مرزی دارد و هم یکسری هزینه‌های جاری تحمیل‌شده دارد و هم حقوق کارمندان و بازنشستگان باقی‌مانده و به نظر می‌رسد درآمدهای دولت در مرحله اول همین بخش را پوشش دهد.
دیدگاه تان را بنویسید