كميسيون مشترك برجام را احيا مي‌كند

وزير خارجه کشورمان به اين سوال پاسخ داده و بر اين باور است که در داخل خود توافق هسته‌‌اي مکانيسمي تعبيه شده که کميسيون مشترک است و کميسيون مشترک يک هماهنگ‌‌کننده دارد. اين هماهنگ‌‌کننده دو منصب دارد که در گذشته فدريکا موگريني بود و امروز نيز جوزف بورل است. يکي از دو منصب او، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا و منصب ديگر، هماهنگ‌‌کننده کميسيون مشترک است. او مي‌تواند از سمتش در کسوت هماهنگ‌‌کننده کميسيون مشترک براي هماهنگ‌سازي اقداماتي که لازم است ايران و ايالات‌متحده انجام دهند، استفاده کند. به‌طور مشخص، اقداماتي که ايران انجام مي‌دهد همواره تحت نظارت و راستي‌‌آزمايي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بوده و ما نشان داده‌‌ايم که به قول‌هايمان عمل کرده‌ايم و آن طرفي که نتوانسته نشان دهد به قول‌‌هايش عمل مي‌کند ايالات‌متحده بوده و خسارت‌هاي زيادي را نيز از اين طريق به ايران وارد کرده است و بايد نشان دهد چنين امکاني وجود دارد يا خير. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با دياکو حسيني،‌ تحليلگر ارشد مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست‌جمهوري داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.

مسير ايران و ايالات‌متحده براي رسيدن به توافق به بن‌بست رسيده است؟

طرف مقابل ملاحظات زيادي براي بازگشت به برجام دارد اما با اين حال آنها تمايل دارند که به برجام بازگردند. اختلاف‌نظرها وجود دارد و اين در مواردي نيز هست که آمريکا با چه کيفيتي به برجام برگردد تا متحمل ضرر نشود. برخي در داخل آمريکا بر اين باور هستند که بازگشت بي‌قيد و شرط ايالات‌متحده برجام، اين کشور را در موضع ضعف قرار مي‌دهد و انتقادهاي داخلي را در آمريکا عليه بايدن افزايش دهد. اين انتقادها از آن جهت ممکن است شدت پيدا کند که آنها هنوز چشم‌اندازي در خصوص محدوديت‌هاي هسته‌اي و قدرت دفاعي ايران ندارند. با وجود تمامي اين ملاحظات آن‌ها به دنبال اين هستند که يک تضمين از ايران دريافت کنند و پس از آن به برجام بازگردند. بايد توجه کرد که طيف‌هايي نيز در آمريکا هستند که بر اين باورند که آمريکا بي‌قيد و شرط به برجام بازگردد تا اطمينان حاصل شود. مجموعه اين حرف‌ها نشان از اين نيست که ما به بن‌بست در برجام رسيده‌ايم. تلاش‌هايي در دولت آمريکا در حال رقم خوردن است و وزير خارجه کشورمان نيز در همين راستا يک پيشنهاد عملي داده‌اند که زمينه‌هاي خوبي براي اجراي آن وجود دارد و مي‌تواند به حل مشکلات ختم شود. اين اراده در آمريکا نيز وجود دارد که اين پيشنهاد را با اندکي تغيير به مرحله اجرا درآورند.

همان‌گونه که ترامپ با يک دستور از برجام خارج شد، بايدن نيز مي‌تواند با يک دستور به آن بازگردد. اين مساله اصلي است که بايد اتفاق بيفتد تا اقدامات متوازن از سوي ايران نيز انجام شود و آن دسته از لغو تعهدات که صورت گرفته است، تغيير و عملياتي شود. بايد به‌صورت مرحله به مرحله اين اقدامات بررسي شود به اين‌گونه که آيا ايران به تعهدات هسته‌اي خود پايبند بوده است يا نه و آمريکا نيز مشخص کند که تحريم‌ها را لغو کرده است يا خير. گام به گام بايد در اين عرصه حرکت کرد. به لحاظ تکنيکي به علت اينکه يک کميسيون مشترک وجود دارد و جوزف بورل نيز مسئول آن است مي‌تواند در اين عرصه ميانجي‌گري کند و بر گام‌هاي طرفين نظارت داشته باشد. اين يک چارچوب کلي است که امکان عمل شدن به آن وجود دارد و مي‌تواند موفق نيز باشد. در اين مسير ايالات‌متحده بايد از کنار وسوسه‌ها براي گرفتن امتياز بيشتر از ايران گذشته تا امکان احياي برجام از مسيري که وزيرخارجه کشورمان ترسيم کرده است، بيشتر شود. آمريکا بايد يک نگاه واقع‌بينانه داشته باشد تا بتواند در اين عرصه موفق‌تر ظاهر شود. چارچوب‌ها و دستورالعمل‌ها براي نظارت و اعتمادسازي در برجام وجود دارد.

با توجه به اهميت جايگاه اروپا در برجام و نطق‌هايي که رئيس‌جمهوري فرانسه در روزهاي اخير داشته است، و به دنبال آن رد اين اظهارات از سوي اتحاديه اروپا، آيا در داخل اروپا بر سر برجام اختلاف به‌وجود آمده است؟

سياست اتحاديه اروپا در قبال برجام همواره کاملا روشن بوده است. بيش از اين نيز آنها با بيانيه‌هايي و با آرايي که در شوراي امنيت داشته‌اند، سياست خود را در قبال برجام به صورت شفاف اعلام کرده‌اند. موضع آنها تغيير نکرده است. سه کشور اصلي اتحاديه اروپا، بريتانيا، آلمان و فرانسه نيز در اين ميان سياست‌هاي کاملا متفاوتي دارد. به‌ويژه در ارتباط با منطقه موسوم به خاورميانه، ديدگاه‌هاي آنها فاصله بيشتري پيدا مي‌کند. مکرون صحبت‌هاي خود را در گفت‌وگو با يک رسانه عربي بر زبان آورده است و به نظر مي‌رسد صرفا براي آرام و راضي کردن عربستان سعودي در روابط دوجانبه خودشان بوده است. اين يک موضع جدي نبوده اما در عين حال جنبه رسانه‌اي پيدا کرد و اندکي نيز درخصوص آن بزرگنمايي شد و جنجال ايجاد کرد. فرانسه مشخصا بر حضور کشور ديگري در برجام تاکيد نمي‌کند و متوجه هستند که اين امر با واقعيت‌هاي عملي فاصله زيادي دارد و تبعات جبران‌ناپذيري نيز در پي خواهد داشت.