دولت سیزدهم اصولگرا یا فراجریانی؟

هر کجا از او در مورد کابینه‌اش سوال می‌شود، تلاش می‌کند چهره‌ای تماما اصولگرا از خود نشان ندهد و مدعی است که فراجناحی می‌نگرد. جمعه شب او در اولین گفت‌وگوی تلویزیونی پس از انتخابات ۲۸ خرداد نیز بر همین موضوع تاکید کرد و گفت: «من عمیقا به شایسته‌سالاری عقیده دارم و جناح و سلیقه سیاسی مورد نظر ما نیست.» اظهاراتی که مشابه اظهاراتش در اولین نشست خبری بود و از نخبگان خواست در سامانه‌ای که به زودی رونمایی می‌شود پیشنهادات‌شان برای سکان‌داری مناصب مختلف را ثبت کنند. اما آنچه از پشت پرده سیاست از رایزنی تیم سید ابراهیم رییسی برای حضور در پاستور به گوش می‌رسد، حاکی از آن است که گزاره تکرار دولت محمود احمدی‌نژاد محتمل‌تر است.

 سهم پوششی‌ها و حامیان

از آنجا که طیف گسترده‌ای از اصولگرایان حامیان رییسی در انتخابات بودند، حالا و در فرصت طراحی کابینه دولت سیزدهم احتمالا زمان آن فرارسیده که هم پوششی‌ها و حامیان پشت پرده بالاخره از مواهب حضور نیروی مدنظرشان بر راس قوه مجریه بهره‌مند شوند و طعم یکدستی قدرت در همه قوا را بچشند. بعد از پیروزی رییسی بسیاری تصور می‌کردند علی نیکزاد احتمالا جای اسحاق جهانگیری را در دولت سیزدهم خواهد گرفت اما پس از مدتی کوتاه مشخص شد نیکزاد قرار نیست از پارلمان به دولت کوچ کند. بعد از آن بود که معاون اولی فرهاد رهبر جدی شد. رهبر رییس پیشین دانشگاه آزاد و دانشگاه تهران که دوران مدیریتش بر دانشگاه تهران در دولت احمدی‌نژاد سال‌های سختی را برای فعالیت دانشجویی رقم زد. او اکنون مشاور اقتصادی و دبیر کارگروه اقتصادی آستان قدس رضوی است و شانس بسیار زیادی برای معاون اولی دارد. البته در این روزهای گمانه‌زنی نام سعید جلیلی هم شنیده می‌شد. او همچون علیرضا زاکانی به نفع رییسی کنار کشید و البته برخلاف زاکانی مسوولیتی جز در مجمع تشخیص مصلحت نظام ندارد. بنابراین حضور او در رئوس دولت آتی اصلا دور از انتظار نیست. با این حال شانس رهبر برای معاون اولی بیشتر است. حضور جلیلی در وزارت خارجه یا شورای عالی امنیت ملی نیز محتمل است. گرچه «نامه‌نیوز» دیروز مدعی شد که برای شورای عالی امنیت ملی با علی شمخانی هم صحبت شده اما او گفته که آماده کناره‌گیری است. برای جایگاه معاون اولی اما نام محمد مخبر که ریاست ستاد اجرایی فرمان امام را برعهده دارد، به گوش می‌خورد. وزارت نفت نیز از وزارتخانه‌های مهمی است که این روزها گمانه‌زنی‌ها در مورد جایگزین بیژن زنگنه به گوش می‌رسد. رستم قاسمی که پیش از اعلام نتایج تایید صلاحیت‌ها از رقابت کنار کشید و وزیر نفت دولت محمود احمدی‌نژاد بود یکی از گزینه‌های جدی رییسی است. البته نام مهدی دوستی نیز به عنوان یکی از گزینه‌ها مطرح است. دوستی که مدیر اجرایی پالایشگاه ستاره خلیج فارس و پالایشگاه آناهیتا بوده ابتدا رییس ستاد سعید محمد و بعد از آن سخنگوی ستاد‌های مردمی رییسی شد. همچنین این روزها خبرهایی از انتخاب وزیر ورزش نیز به گوش می‌رسد که علیرضا دبیر و رسول خادم در میان اسامی احتمالی دیده می‌شوند و احتمال دارد سکان وزارت ورزش را یک کشتی‌گیر برعهده بگیرد. علاوه بر سهم پوششی‌ها و حامیان در خیل گمانه‌زنی‌ها نام برخی وزرای دولت فعلی نیز شنیده می‌شود. برای وزارت صمت گزینه‌ای چون علیرضا رزم‌حسینی که مدتی استاندار خراسان رضوی بود و با علم‌الهدی و رییسی ارتباط خوبی داشت هم مطرح بود. همچنین محمد اسلامی که هم‌اکنون وزیر راه است نیز در میان اسامی که رایزنی‌هایی با او انجام شده، دیده می‌شود. عباس عراقچی نیز از جمله گزینه‌های دولتی برای تصدی وزارت خارجه بود که نام امیر عبداللهیان و علی باقری‌کنی او را تا حدودی به حاشیه راند. 

 نگران از تندروی

همزمان که این گمانه‌زنی‌ها ادامه دارد و هر روز اسم و رسم تازه‌‌ای به فهرست احتمالی کابینه اضافه یا از آن کم می‌شود، برخی کنشگران رویکردهای کلان احتمالی دولت آتی را بررسی می‌کنند و از احتمال قرار گرفتن چهره‌ها و نیروهای تندرو نگرانند. محمد مهاجری، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی معتقد است که احتمالا رییسی به دنبال دولتی تندرو نیست. این روزنامه‌نگار اصولگرا به ایلنا گفته «یقین دارم جبهه پایداری و افرادی که به ایشان نزدیک هستند، به دنبال این موضوع هستند که بتوانند برخی افراد تندرو را در واقع به سمت ایشان جذب کنند. یک آزمون بسیار سخت برای رییسی در پیش است که بتواند افرادی را انتخاب کند که ویژگی تندروی در آنها وجود نداشته باشد، اما اینکه چقدر موفق خواهد شد تا این لحظه خوش‌بینی صددرصدی ندارم اما تا یک ماه آینده که به تدریج کابینه خود را تشکیل می‌دهد، اعلام مواضع خواهند کرد و برخی از افراد کابینه ایشان به صورت حدودی مشخص خواهد شد و فضا برای قضاوت آسان‌تر خواهد بود.» برخی کنشگران نیز نگرانند که دولت تندرو مانع از احیای برجام شود و در مسائلی چون مناسبات سیاست خارجی تاثیر جدی بگذارد. اما در عین حال بعضی می‌گویند این تصمیمات کلان و حاکمیتی است. علی صوفی، چهره سیاسی اصلاح‌طلب نیز دیروز به ایلنا گفته انتخاب رییسی در مذاکرات وین تاثیری نخواهد داشت و توضیح داده که «تمامی مذاکرات برجام زیر نظر مقام معظم رهبری است و دولت آن را ادامه خواهد داد، انتخاب رییسی خللی در ادامه مذاکرات وین ایجاد نمی‌کند.» علاوه بر گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه چقدر احتمال دارد که دولت سیزدهم، متشکل از تندروها باشد حسین مظفر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفته چون رییسی خود را کاندیدای مستقل خوانده و گفته که وامدار هیچ گروهی نیست، پس «در دولت آینده جناح‌ها و افرادی که اصل نظام را قبول دارند و توانمندی خاصی در حوزه‌های تخصصی دارند، از توانمندی و تخصص آنها استفاده می‌شود.»

منبع: روزنامه اعتماد