آیا گرفتن مهریه بعد از فوت شوهر ممکن است؟
مَهریه حق مالی زن هنگام عقد ازدواج است و اگر در عقد دائم مهریه تعیین نشود، این حق از بین نمی‌رود و به صورت مهرالمثل، یعنی مهریه مناسب شأن آن زن و زنان شبیه او، تعلق می‌گیرد. همچنین زن می‌تواند مهر خود را بلافاصله پس از عقد مطالبه کند مگر زن و مرد غیر از آن توافق کرده باشند یا زن رضایت داشته باشد؛ اما مهریه و حق مطالبه آن سر جایش است و حتی با خیانت زن یا فوت شوهر نیز از دست نمی‌رود. در این مطلب درباره مهریه و شرایط قانونی پرداخت آن پس از فوت همسر صحبت می‌کنیم. مهریه به موضوعات زیادی کره خورده است؛ مانند انواع طلاق توافقی و خلع و مبارات، اجرا گذاشتن مهریه، تقسیط مهریه و محاسبه آن به قیمت روز و سال پرداخت. همه مسائل مهریه را با استفاده از خدمات حقوقی بنیاد وکلا حل‌وفصل کنید.
مهریه پس از فوت همسر
مهریه نام‌های دیگری مانند صِداق، کابین و فرض هم دارد. مهریه می‌تواند هر چیزی باشد که ارزش مالی داشته باشد و مالکیت آن قابل انتقال باشد. زنان مالک مهریه خود هستند و می‌توانند در آن یا با آن هر تصرف قانونی و مشروعی را انجام دهند. در ایران غالباً قسمت عمده مهریه ملک، طلا، سکه، پول و حج یا ترکیبی از آنهاست.
مهریه با بخشش زن در زندگی مشترک یا در برخی از طلاق‌ها از عهده مرد برداشته می‌شود اما چنانچه مرد مدیون باشد و همه با بخشی از آن را به همسرش پرداخت نکرده باشد، در صورت فوت زوج، مهریه باید توسط ورثه و قبل از تقسیم ورثه به همسر یا همسران او منتقل یا پرداخت شود. یک نکته مهم حقوقی در اینجا این است که مهریه جزو دیون و بدهی‌های با اولویت متوفی است و حتی باید قبل از عمل به وصیت ثلث مال، ادا شود.
البته در مواردی نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد و پس از مرگ شوهر نیز همان نصف مهریه باید پرداخت شود و اگر قبلاً کامل پرداخت شده است ورثه می‌توانند نسبت به پس گرفتن نصف مه به اقدام کنند؛ مانند وقتی که طلاق قبل از جماع شرعی (نزدیکی) یا فسخ نکاح بر اساس عَنَن (ناتوانایی جنسی مرد) اتفاق افتاده و مهریه پرداخت نشده و زوج فوت کرده است. یک نکته دقیق حقوقی دیکر اینکه اگر عقد ازدواج دائم بدون تعیین مهریه صورت بگیرد، نکاح صحیح است و اگر قبل از تعیین آن نزدیکی صورت بگبرد زن مستحق مهرالمثل است حتی اگر زوج فوت کند؛ اما اگر پیش از تعیین مهریه و نزدیکی، زوج فوت کند زن مستحق هیچ گونه مهریه‌ای نیست (مواد ۱۰۸۷ و ۱۰۸۸ قانون مدنی).
برای اطلاع از مسائل ریز و درشت حقوقی مهریه و تطبیق آن با وضعیت خود (مرد یا زن) بهتر است از مشاوره حقوقی تلفنی بنیاد وکلا استفاده کنید که هزاران متخصص حقوقی خانواده در خدمت شما هستند.
دو موضوع مهم در مهریه به طور کلی و در مهریه پس از فوت وجود دارد که بررسی می‌کنیم. یکی تورم و کاهش ارزش پول و افزایش قیمت به روز مهریه و دیگری مبنای محاسبه مهریه پس از فوت شوهر.
محاسبه مهریه به قیمت روز
آنچه از اموال فیزیکی متوفی، مانند زمین یا سکه و طلا، مهریه است باید به همسرش منتقل شود. در این صورت، قیمت روز مهریه به طور طبیعی در خود اموال انتقال داده شده وجود دارد. اما آنچه از مهریه که وجه رایج کشور است یا مانند سکه و حج، زوجه به دریافت ریالی آن راضی باشد، مسئله افزایش قیمت سکه و حج یا کاهش ارزش پول چه می‌شود؟ مخصوصاً اگر تاریخ ازدواج برای چند دهه قبل باشد!
به همین دلیل، قانون‌گذار برای حمایت از حقوق زنان از اسفند ۱۳۹۰ قانون محاسبه به روز مهریه را به اجرا گذاشته است. بر اساس این قانون، مهریه اگر وجه رایج کشور، سکه یا حج باشد آن را باید به قیمت ریالی سال پرداخت محاسبه و ادا کرد. این محاسبه را دادگاه خانواده طبق شاخص‌های اعلامی بانک مرکزی محاسبه و ابلاغ می‌کند.
برای محاسبه مهریه به نرخ روز، لازم نیست قاعده ریاضی آن را حفظ کنید و جدول شاخص تورم بانک مرکزی را به دست بیاورید بلکه به راحتی و رایگان می‌توانید مهریه را بر اساس سکه، طلا، حج و وجه نقد، به صورت رایگان در سامانه محاسبه حقوقی بنیاد وکلا انجام دهید.
محاسبه مهریه پس از فوت شوهر
مجلس در ۲۹ تیر ۱۳۷۶ یک تبصره به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی درباره محاسبه مهریه وجه رایج کشور به قیمت روز اضافه می‌کند. آیین‌نامه اجرایی این تبصره در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۷۷ توسط دولت و در هفت ماده تصویب می‌شود. در ماده یک این آیین‌نامه، تاریخ مبنای محاسبه مهریه به قیمت روز، سال زمان تأدیه نسبت به سال وقوع عقد ذکر شده است اما در ماده سه آن، در حالت فوت شوهر، مبنای محاسبه مهریه به روز را تاریخ فوت قرار می‌دهد نه سال پرداخت آن. بنابراین محاسبه مهریه زن پس از فوت شوهرش، سال عقد تا سال فوت است.
البته برای ابطال این ماده تلاش‌هایی صورت گرفت که مبنای محاسبه مهریه از سال فوت به سال پرداخت ادامه پیدا کند و حتی شکایت به دیوان عدالت اداری هم رسید؛ اما دیوان عدالت اداری در ۴ مرداد ۱۳۸۳ این ماده را مغایر قانون تشخیص نمی‌دهد، بلکه آن را مطابق با مواد ۸۶۸ و ۸۶۹ قانون مدنی می‌داند.
در پایان نیز به چند نکته دیگر حقوقی درباره مهریه مرتبط با موضوع مطلب توجه کنید:
- مهریه مشمول زمان قرار نمی‌گیرد و حتی پس از گذشت سال‌ها از فوت همسر، زن می‌تواند مهریه خود را از ورثه بخواهد یا از مراجع قانونی اقدام کند.
- با فوت زن و قبل از دریافت مهریه، چون مهریه به ورثه می‌رسد، هر کدام از ورثه آن زن می‌تواند برای مطالبه سهم ارث خودش اقدام کند و آن را از شوهر آن زن در صورت حیات او یا از ورثه او در صورت فوتش بخواهد و در صورت امتناع آنها به دادگاه مراجعه کند و دادخواست مهریه دهد.
- رای درخواست مهریه از طریق مراجع قانونی، دو راه وجود دارد. یکی از آنها دادگاه خانواده با ارائه اسناد و مدارک مثبته است و دیگری، دفتر رسمی ازدواج است که واقعه ازدواج دران ثبت شده است.
دیدگاه تان را بنویسید