خانه های قدیمی و میراث ثبت شده را می توان حفظ کرد؟

به گزارش نامه نیوز، سال گذشته هر چند وقت یکبار، اخباری از رسانه ها و دوستداران میراث فرهنگی از تخریب خانه های قدیمی اعلام می شد. اخباری که نشان می داد چطور به بهانه ساخت و سازهای جدید، بولدوزرها به جان خانه هایی می افتند که هر کدامشان نشان از تاریخ و معماری یک دوره دارد. این درحالی است که در تمام دنیا برای حفظ خانه های قدیمی که قدمت و تاریخ کشورشان را نشان می دهد تلاش فراوانی می شود اما متاسفانه در ایران برخی از وراث به خاطر رسیدن به سودهای زیاد حاضر به تخریب و تبدیل این خانه ها به برجها و خانه های چند طبقه هستند و برای همین کارشناسان معتقدند که باید مشوق هایی برای آنها در نظر گرفت. هرچند که آگاهی نسبت به وجود این خانه ها مهمترین انگیزه می تواند باشد.(اینجا) خانه ثابت پاسال اگر خانه ها در شهرهای مختلف شبانه و بدون اطلاع مسئولان میراث فرهنگی تخریب می شوند در تهران درست مقابل چشمان همه، هم از این اتفاق ها کم نمی افتد. "کاخ ثابت پاسال" که به بزرگترین خانه در تهران هم مشهور است با وسعت 11 هزار و 543 متر مربع که در خیبان جردن(آفریقا) واقع شده است. (اینجا) معماری «کاخ ثابت پاسال» از قصر «لو پتی تریانون» یکی از کاخ‌های جانبی ورسای در فرانسه کپی‌برداری شده است و اشیای به کار رفته در آن بسیار ارزشمند است که قبل از انقلاب به روایتی حدود «15 میلیون دلار» قیمت‌گذاری شده بود. اما آذر ماه امسال اعلام شد که قرار است یک خانه تاریخی و ارزشمند دیگر در تهران تخریب و سپس به برجی 9 طبقه و با کاربری تجاری، اداری و مسکونی تغییر کاربری دهد.(اینجا) به دنبال شکایتها و اعتراض هایی که شد سرانجام شهردار منطقه سه درباره خبرهای منتشر شده پیرامون خانه پاسال گفت: این خانه تنها ۳۰ سال قدمت دارد و تاکنون شکایتی از سوی هیچ نهادی برای جلوگیری از تخریب آن نشده است. (اینجا) در این باره نیز محمد سالاری رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران گفت: این خانه در آثار میراث فرهنگی ثبت نشده است ومتولی تشخیص تاریخی و ارزشمند بودن یک خانه، سازمان میراث فرهنگی است، زیرا ما نه مسئولیت و نه تخصص این کار را داریم. لذا تا زمانی که این سازمان به صورت رسمی اظهار نظری نکرده است، ما نیز نمی توانیم موضع و اظهار نظری داشته باشیم. این در حالی است که مدیر بافت های تاریخی شهرداری تهران پیش از این عنوان کرده بود: شهرداری تهران اجازه صدور مجوز تخریب برای هیچ بافت تاریخی را ندارد. صدور مجوز تخریب کاخ ثابت پاسال در خیابان آفریقا توسط سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی صادر شده است. (اینجا) تخریب شبانه در شیراز شهریور ماه سال 93 بود که تخریب خانه های قدیمی در شیراز آغاز شد و این تخریب ها تا آبان هم ادامه داشته به طوریکه شبانه خانه "حلی ساز" با قطع برق تخریب شد.(اینجا) حتی سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در شش نامه جداگانه به دفتر مقام معظم رهبری، وزیر کشور، دادستان کل کشور، استاندار فارس و تولیت آستان حرم احمد بن موسی (ع) خواستار توقف آنی روند تخریب بافت تاریخی شیراز شد. اما این کار بی فایده بود چون از خانه های قدیمی تنها کاشی و آجر باقی مانده بود و کسی هم نتوانست جلوی بولدوزرها بایستد. شترگلو ویران شد در کرمان هم علاوه بر تخریب 40 خانه قدیمی به بهانه تجمع معتادان، عمارت شترگلوی ماهان در معرض تخریب قرار گرفت. این عمارت، سازه ای خلاقانه از ابداع معماران کهن ایران محسوب می شود که هنر معماری را با استفاده از آب در هم آمیخته و سازه ای آبی ساخته اند که اوج ابداع را در معماری کهن ایرانی دارد و متاسفانه به دلیل بی توجهی در حال تخریب است. (اینجا) غبار فراموشی بر خانه های قدیمی ساری علاوه بر همه اینها، گرد و غبار فراموشی بر روی خانه های تاریخی مازندران نشسته و سرنوشت مرمت و حفظ بناهای تاریخی مازندران نامعلوم است. از بین خانه های تاریخی مرکز مازندران، خانه های تاریخی کلبادی، رمدانی، فاضلی، ناظری ها، سردار جلیل و سرهنگ خان واقع در بافت تاریخی قدیمی ساری در فهرست میراث ملی ثبت شده اند و سرنوشت دیگر خانه ها مبهم و نامعلوم است. خانه های تاریخی از جاذبه های مازندران و ساری است که بسیاری از آنان در بین برج های سیمانی و نافرم گمشده اند و بازدید از آن چندان آسان نیست. متاسفانه خا نه های کمی ثبت ملی شدند و از این رو تعداد زیادی از این خانه ها در حال تخریب هستند. میراث‌فرهنگی دزفول، قید خانه جهانبانی را زد! خانه جهانبانی که سال‌هاست، رها شده در آینده نزدیک خراب می‌شود. گفته می‌شود میراث فرهنگی هم دراین‌باره مجوز داده‌است. مدیر اداره میراث‌فرهنگی دزفول معتقد است، این بنا به‌دلایل مختلف در فهرست آثار ملی قرار نگرفته بود و در وضعیت نامناسبی قرار داشت، از سوی دیگر مالک اصرار به تخریب داشت به‌همین دلیل مجبور شدیم قید این خانه را بزنیم. بافت قدیم دزفول، یکی از بافت‌های ارزشمند کشور به‌شمار می‌آید که برگرفته از بناهای ارزشمند تاریخی است. برخی از این بناها درحالی در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته‌اند که شمار زیادی هم بدون آنکه ثبت ملی شوند با کوتاهی مالکان و بی‌توجهی متولیان میراث‌فرهنگی در آستانه تخریب قرار گرفته‌اند. چنانچه خانه جهانبانی یکی از بناهایی است که باوجود ارزش‌های معماری قرار است تخریب شود. میراث فرهنگی دزفول از آنجایی که مالک این خانه را رها کرده بود و پیشنهاد ثبت میراث‌فرهنگی را هم نپذیرفت، ناگزیر با مجوز تخریب خانه موافقت کرد. خانه‌های تاریخی قارقی هم غزل خداحافظی می‌خوانند خانه‌های قارقی هم اکنون جزو بناهایی قرار گرفته است که همین امروز و فردا غزل خداحافظی را می‌خوانند. سیمین شهر را بیش از اینکه در گلستان به این نام بشناسند، به نام هایی چون، اومچلی، قارقی، کتوک که امروز محله‌های اصلی شهر و روزگاری سه روستای کوچک بودند می‌شناسند. همه چیز در این شهر کوچک که در معنای فارسی به شهر نقره‌ای تعریف می‌شود مانند شهرهای کوچک ترکمن نشین است، چز چند خانه زیبای تاریخی که البته امروز به ویرانه ای تبدیل شده‌اند. محله قارقی، یکی از سه محله تشکیل دهنده شهری است که درست در میانه راه فرعی آق قلا به گمیش تپه قرار دارد و یکی از شهرهای شهرستان گمیشان به حساب می‌آید. خانه محمدی، خانه عظیمی و خانه بشارت سه خانه باقی مانده از چهار اثر ثبت شده در این محله است. خانه هایی که امروز به شکل قابل توجهی بر سرعت تخریبشان اضافه می‌شود و نه نمایندگی اداره میراث فرهنگی گمیشلان و نه شهرداری هیچ یک مسئولیت تخریب و نابودی آن را قبول می‌کنند و این میان خانه‌های قارقی هستند که غزل خداحافظی می‌خوانند. برنامه سازمان میراث فرهنگی برای حفظ خانه ها هم‌اکنون بیش از یک میلیون بنای تاریخی در کشور وجود دارد که فقط 3 درصد یعنی حدود 31 هزار بنا شناسایی و ثبت شده است، با وجود این مرمت و آزادسازی حریم همین تعداد اثر نیز به گفته مسعود سلطانی فر، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به 3 هزار و 100 میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد که در برابر بودجه هزار میلیارد تومانی سازمان میراث فرهنگی در عمل غیر ممکن است: «از این رو، سازمان میراث فرهنگی طرحی دارد که به دنبال آن نه تنها از تخریب خانه ها جلوگیری کند بلکه با پول خود همان مکانها آنها را مرمت و بازسازی کند. نمونه آن خانه عامری های کاشان است که اکنون به عنوان یک هتل در اختیار گردشگران قرار گرفته است.» در این باره سلطانی فر به خبرآنلاین می گوید: برخی بناها و خانه ها قدیمی و نفیس هستند یا اینکه توسط یونسکو ثبت جهانی شدند و ارزش دارند که ما باید این خانه ها را مرمت و حفظ کنیم اما برخی خانه ها هم با کمک بخش خصوصی باید نگهداری و مرمت شوند. او کاروانسراها، خانه ها و حمام های قدیمی را از این جمله دانست و گفت: با کمک صندوق احیا و مرمت مکان های فرهنگی ، قانون اجازه داده با کمک بخش خصوصی این مکان ها را مرمت و بازسازی کنیم و به عنوان مرکز فرهنگی اقتصادی استفاده کنیم . سلطانی فر گفت: اکنون در کاشان، اصفهان و تبریز نمونه این خانه ها هستند که هم مکانی برای گردشگری هستند و هم تبدیل به هتل و مهمانسرا شده اند. با این همه برخی کارشناسان به چنین رویکردی برای استفاده از بناهای تاریخی انتقاد دارند و می گویند حتی با وجود نظارت های شدید امکان صدمه دیدن اماکن تاریخی وجود دارد و از این دیدگاه با کاربردی کردن آنها مخالفند.

منبع: خبرآنلاین