دلایل بروز ناباروری

در این یادداشت آمده است:

باروری چیست

یک بارداری طبیعی با تولید هورمون‌های تولید مثل در مغز آغاز می‌شود؛ این هورمون‌ها فعالیت تخمدان را تحت تاثیر قرار می‌دهند تا هر ماه یک تخمک بالغ از تخمدان‌ها آزاد شود؛ این تخمک از تخمدان به سمت لوله‌های فالوپ حرکت می‌کند و در لوله ‌ها، اسپرم و تخمک به یکدیگر رسیده و لقاح اتفاق می‌افتد؛ پس از لقاح، سلول‌های اولیه جنین ایجاد شده و به سمت رحم می‌روند؛ در طی فرایند لانه گزینی، جنین به دیواره رحم متصل شده و در آنجا رشد و نمو خود را آغاز می‌کند.

بروز مشکل، اختلال یا بیماری در هر یک از این مراحل، موجب ناباروری می‌شود؛ در این شرایط با وجود آنکه زوج به طور مکرر رابطه جنسی کنترل نشده برقرار می‌کنند، بارداری اتفاق نمی‌افتد؛ ناباروری ممکن است به دلیل مشکلی در سیستم بدن شما یا همسرتان به وجود آید یا ترکیبی از دلایل مختلف منجر به نازایی شوند.

انواع ناباروری

زمانی گفته می‌شود که یک زوج با مشکل ناباروری رو به ‌رو شده‌اند که پس از ۶ ماه تا یک سال تلاش، خانم باردار نشود و در واقع جنینی به وجود نیاید.

ناباروری دارای دو نوع کلی به شرح زیر است:

ناباروری اولیه: زوج هرگز در گذشته بچه‌دار نشده‌اند و پس از تلاش‌های بسیار در بارداری مشکل دارند.

ناباروری ثانویه: زوج در گذشته یک بار یا بیشتر بچه‌دار شده‌اند، اما هم‌اکنون در بارداری مجدد موفق نیستند.

علت ناباروری در زنان

آنچه به عنوان دلیل ناباروری در خانم‌ها معرفی می‌شود، شامل موارد مختلفی به شرح زیر است:

اختلالات تخمک‌گذاری: مواردی همچون مشکلات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک، سطوح بالای هورمون مورد نیاز برای تولید شیر مادر به نام پرولاکتین، پُر کاری یا کم ‌کاری تیروئید، تومور و… بر روند تخمک‌ گذاری تاثیر گذاشته و موجب ناباروری می‌شوند.

شرایط رحم: مشکلاتی مانند پولیپ رحم، بیماری‌های دهانه رحم، فیبروم رحم (توده‌های غیر سرطانی) و… نیز از دیگر دلایل ناباروری در خانم‌ها است.

آسیب یا انسداد لوله‌های فالوپ: سالپنژیت یا تورم لوله فالوپ که به دلیل عفونت اندام تناسلی زنانه یا همان بیماری التهابی لگن اتفاق می‌افتد نیز می‌تواند از دلایل ناباروری باشد.

اندومتریوز: در این بیماری پوشش داخلی رحم، در خارج از رحم رشد کرده و بر تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ تاثیر منفی می‌گذارد.

نارسایی اولیه تخمدان: در این نارسایی تخمدان‌ها به خوبی کار نکرده و چرخه قاعدگی قبل از ۴۰ سالگی به پایان می‌رسد؛ ممکن است که سیستم ایمنی، شرایط ژنتیکی و درمان با پرتو درمانی یا شیمی ‌درمانی عامل این مشکل باشد، اما تاکنون دلیل آن به طور دقیق مشخص نشده است.

چسبندگی‌های لگنی: پس از عفونت لگن، آپاندیسیت، اندومتریوز و جراحی شکم یا لگن ممکن است که نوارهای اتصال‌دهنده اندام‌ها، به یکدیگر بچسبند؛ این چسبندگی نوارها نیز ممکن است موجب نازایی شود.

سرطان و درمان آن: ابتلا به سرطان‌های اندام تناسلی، در اغلب موارد باروری زنان را کاهش می‌دهند؛ از سوی دیگر روش‌های درمان سرطان شامل پرتو درمانی و شیمی ‌درمانی ممکن است بر تخمدان‌ها تاثیر بگذارد که نتیجه آن احتمال نازایی است.

علت ناباروری مردان  

در آقایان نیز دلایل مختلفی ممکن است موجب ناباروری شود که این دلایل شامل موارد زیر است:

کاهش تولید و کیفیت اسپرم: آسیب بیضه‌ها، نقص ژنتیکی، مشکلات هورمونی، دیابت، واریکوسل (اتساع و پیچ‌خوردگی غیر طبیعی شبکه وریدی اطراف بیضه‌ها) و عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، HIV ، سوزاک و اوریون بر کیفیت و تعداد اسپرم‌ها تاثیر می‌گذارد.

مشکلات رسیدن اسپرم به دستگاه تناسلی زنان: مشکلاتی مانند انزال زودرس، بعضی بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک و مشکلات فیزیکی مانند انسداد بیضه نیز منجر به ناباروری در آقایان می‌شود.

سرطان و درمان آن: سرطان‌های ناحیه تناسلی و روش‌های درمان؛ مانند شیمی ‌درمانی و پرتو درمانی نیز از جمله دلایل تاثیرگذار بر تولید اسپرم و باروری آقایان است.

مشکلات رسیدن اسپرم به دستگاه تناسلی زنان: مشکلاتی مانند انزال زودرس، بعضی بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک و مشکلات فیزیکی مانند انسداد بیضه نیز منجر به ناباروری در آقایان می‌شود.

عوامل احتمال افزایش ناباروری

علاوه بر تاثیر بیماری‌ها و مشکلات مختلف بر ناباروری، سبک زندگی نیز احتمال ابتلا به نازایی را افزایش می‌دهد.

توجه داشته باشید که عوامل خطر ابتلا به نازایی برای هر دو جنس خانم‌ها و آقایان وجود داشته و به شرح زیر است:

کاهش احتمال باروری با افزایش سن

مصرف تنباکو(سیگار و قلیان)

مصرف ماری جوانا

مصرف الکل

اضافه وزن و چاقی

اختلالات تغذیه‌ای و لاغری بیش از حد

کم تحرکی و ورزش نکردن

اضطراب و استرس