رمزگشایی از بازی پارادوکسیکال اروپایی با ایران

گروه سیاست خارجی نامه نیوز: مذاکرات وین فعلا متوقف شده و احتمالا در هفته های پس از استقرار دولت جدید در کشورمان از سر گرفته خواهد شد. اخبار رسیده از منابع آگاه نشان می دهد که اروپاییان در جریان شش دور مذاکرات وین ، سعی در جلوگیری از ارائه تضمین از سوی واشنگتن جهت حفظ توافق هسته ای در آینده داشته اند. به عبارت بهتر، تروییکای اروپایی نه تنها اقدامی در راستای تبدیل برجام به عنوان توافقی تضمین محور صورت نداده اند، بلکه همگام با وزارت امور خارجه آمریکا سعی کرده اند مانع از ایجاد مانع برای دولت فعلی یا بعدی آمریکا در صورت ارائه آن مبنی بر خروج از توافق هسته ای شوند. بخشی از این رفتار، مربوط به رویکرد کلان اروپاییان در قبال برجام بخشی دیگر، نشان دهنده عدم عزم آنها مبنی بر مهار واقعی زیاده خواهی ها و کارشکنی های واشنگتن در صورت احیای توافق هسته ای می باشد. 

یک بام و دوهوای اروپاییان در مذاکرات وین

تحلیل و بررسی رفتار اروپاییان در طول شش دور مذاکرات اخیر در وین چندان دشوار به نظر نمی رسد! بازی دوگانه و پارادوکسیکال اتحادیه اروپا و خصوصا تروییکای اروپایی( سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه) در قبال برجام همچنان ادامه دارد. امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به همراه بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس، در عمل خواستار حفظ  یکطرفه تعهدات ایران در توافق هسته ای و از سوی دیگر، پذیرش حداقلی ترین تعهدات از سوی خود مبنی بر تامین خواسته های بر حق کشورمان هستند.در هر حال، پروژه مهار آمریکا" در دوران پسا برجام، آزمونی بوده است که اتحادیه اروپا و خصوصا تروییکای اروپایی از عهده آن بر نیامده اند. این موضوع هم در دوران ریاست جمهوری اوباما و در جریان بدعهدی های وزارت خارجه و  خزانه داری آمریکا و هم در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ قابل مشاهده بود و اکنون به دوران ریاست جمهوری جوبایدن نیز تسری پیدا کرده است. به عبارت بهتر، گریز غربی ها از رویکرد تضمین محور در قبال برجام ، در ذیل همان رویکرد اصلی آنها مبنی بر عدم مهار زیاده خواهی های آمریکا در قبال ایران تعریف می شود. بدیهی است که تروییکای اروپایی در این خصوص، نقش مکمل واشنگتن را ایفا می کنند. تنها اروپای واحد بر خلاف تعهداتی که در زمان انعقاد برجام به ایران داد، اقدامی در راستای مهار کاخ سفید صورت نداده است، بلکه خود نیز با دولتهای دموکرات و جمهوریخواه در آمریکا در مسیر تقابل راهبردی با کشورمان همراه شده است. 

تعهدی که اروپاییان به آن عمل نمی کنند

اکثریت قریب به اتفاق تحلیلگران حوزه روابط بین الملل، حتی تحلیلگران غربی معتقدند که یکی از اصلی ترین دلایل عدم موفقیت اروپاییان در مذاکرات وین و ناتوانی آنها در احیای برجام ، تاثیرپذیری مستقیم آنها از کاخ سفید است. این روند پس از خروج دولت ترامپ از توافق هسته ای با ایران نیز ادامه داشت ، چنانچه در مواردی مانند ارائه مدلهای اس پی وی و اینستکس( که صرفا برای خرید زمان به ضرر ایران و از سوی اروپا  ارائه شده بود ) شاهد آن بودیم.  پازل برجامی مشترک ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا ( خصوصا تروئیکای اروپایی) علیه ایران ،مدتهاست در حوزه دیپلماسی آشکارو پنهان آنها  تعریف و تشریح شده و چینش آن نیز وارد مراحل اجرایی شده است. بر همین اساس،گام برداشته شده از سوی جمهوری اسلامی ایران در خصوص توقف بخشی از تعهدات خود در برجام، نه تنها در تعارض با متن و سند  برجام قرار ندارد، بلکه منتج به انهدام قطعات بزرگ پازل مشترک "آمریکایی- اروپایی" علیه کشورمان خواهد شد. در چنین شرایطی سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه ) سعی دارند با تکیه بر جنگ تبلیغاتی ، ایران را مقصر ناکامی مذاکرات اخیر در وین نشان دهند. 

از تغییر برجام تا احیای برجام

همان گونه که اشاره شد، اروپا به مثابه متغیری وابسته به کاخ سفید در پروسه مذاکرات هسته ای ایفای نقش کرده است. این قاعده، در برهه زمانی فعلی نیز کاملا پررنگ و ملموس است. همگان به یاد دارند که تا قبل از خروج رسمی ایالات متحده آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی در اقدامی کاملا هماهنگ با مقامات کاخ سفید، خواستار "تغییر برجام" و به عبارت بهتر، تحمیل تعهدات جدید به ایران بودند.بنابراین، سال 2017 میلادی، نقطه آشکارساز پیوستگی راهبردی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران محسوب می شد.   در آن زمان،ترزا می نخست وزیر سابق انگلیس و امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه نقش محوری و پررنگی در تعریف این نقشه مشترک ایفا کردند. از ابتدای مرداد ماه  سال 1396 تا زمان خروج رسمی ترامپ از برجا در اردیبهشت ماه 1397 ، مذاکرات فشرده ای میان مقامات دولت ترامپ و مقامات اروپایی بر سر تغییر برجام به سود اهداف و منافع آمریکا صورت گرفت. سنگ بنای خطای مقامات اروپایی نیز از همان زمان گذاشته شد! امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه آن زمان ( بنا بر توافقی که با ترامپ صورت داد )   برای نخستین بار اعلام کرد که می توان با ایران بر سر موضوعاتی مانند توان موشکی کشورمان و نحوه اعمال تحریم های هسته ای پس از پایان مدت مشخص شده در برجام، وارد مذاکره شد! خواسته ای که نه ترامپ و نه مقامات اروپایی هیچ یک در نهایت به آن دست پیدا نکردند. با این حال، ترویییکای اروپایی در جریان شش دور مذاکرات اخیر در وین نشان دادند که کماکان قصد دارند در این معادله، به مهره بازی واشنگتن تبدیل شوند. "برجام دفرمه شده"،"حفظ یکطرفه  تعهدات هسته ای ایران "،مهار قدرت موشکی ایران"،" متزلزل کردن قدرت منطقه ای ایران "اجزا و قطعات پازل ضد ایرانی مشترک آمریکا و. تروییکای اروپایی را تشکیل می دهد. بدیهی است که در برابر این نقشه، باید قاطعانه و هوشمندانه عمل کرد تا بتوان مانع از تحقق آن شد. در هر حال، نباید فراموش کرد که اتحادیه اروپا به علت تعلقات امنیتی و درون آتلانتیکی خود به ایالات متحده و هچنین اشتراکات راهبردی با واشنگتن در منطقه غرب آسیا، اساسا نیتی واقعی برای نقش آفرینی موثر برای حفظ واقعی توافق هسته ای ندارد. در این میان، تنها هدف و خواسته اروپا، حفظ تعهدات و محدودیتهای برجامی ایران و متعاقبا، تحمیل توافقات جدید موشکی، منطقه ای و .... به جمهوری اسلامی ایران است.