چین به ایران پشت کرد؟ |رابطه سرد چین با ایران بعد خروج آمریکا از برجام
چینی‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ پروژه جدیدی را در ایران آغاز نکرده‌اند. حالا خبر رسیده طالبان یک قرارداد ۲۵ ساله با چین برای پروژه نفتی آمودریا امضا کرده که طبق آن چین سالانه ۱۵۰ میلیون دلار طی ۳ سال آینده و بعد هم سالانه ۵۴۰ میلیون دلار برای ۲۲ سال آینده در افغانستان سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
آیا پس از سفر رئیس‌جمهور چین به عربستان و بیانیه‌ای که دو کشور در بخش‌هایی از آن ایران را خطاب قرار دادند، باعث سردی روابط ایران و چین شده است؛ این سوالی است که در محافل کارشناسی مطرح می‌شود. هرچند مقامات وزارت خارجه تاکید می‌کنند که خللی در روابط ایران و چین به وجود نیامده است و چینی‌ها در پروژه‌هایی که در ایران دارند، مشغول به فعالیت هستند با این حال از تفاهمنامه ۲۵ ساله ایران و چین که سند آن در اواخر دولت حسن روحانی بین وزرای خارجه دو کشور امضا شد هم، هیچ خبری نیست.
به گزارش جهان صنعت، حالا خبر می‌رسد که طالبان یک قرارداد ۲۵ ساله با چین برای پروژه نفتی آمودریا امضا کرده که طبق آن چین سالانه ۱۵۰ میلیون دلار طی ۳ سال آینده و بعد هم سالانه ۵۴۰ میلیون دلار برای ۲۲ سال آینده در افغانستان سرمایه‌گذاری خواهد کرد، موضوعی که می‌تواند برای پروژه‌های نفت و گاز ایران که تشنه سرمایه‌گذاری است، نگران‌کننده باشد. به خصوص آنکه چینی‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ پروژه جدیدی را در ایران آغاز نکرده‌اند.
موضوع سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در دولت حسن روحانی مطرح شد؛ موضوعی که البته در افکار عمومی واکنش‌های منفی داشت و گروهی از این همکاری و قراردادهایی که بحث آن مطرح شد با عنوان «قرارداد ترکمنچای» یاد می‌کردند با این حال مقامات دولت وقت عنوان می‌کردند که این سند همکاری که قرار است به قرارداد در بخش‌های مختلف تبدیل شود به نفع منافع ملی است و باعث توسعه زیرساخت‌های کشور به خصوص در بخش نفت و گاز خواهد شد. اگرچه چینی‌ها براساس این سند همکاری مذاکراتی را با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف آغاز کردند، اما با تغییر دولت دیگر هیچ خبری مبنی بر ادامه مذاکرات یا به نتیجه رسیدن آنها منتشر نشده است.
این در حالی است که به نظر می‌رسد به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای برجام باعث شده نگاه چینی‌ها به سوی همسایه شرقی ایران متمرکز شود. آنطور که اویل پرایس گزارش داده، اخیرا طالبان یک قرارداد نفت بین‌المللی با چین امضاء کرد که اولین قرارداد بین‌المللی آن از زمان روی کار آمدن در افغانستان در ۲۰۲۱ است.
طالبان یک قرارداد ۲۵ ساله با شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی در شینجیانگ چین برای پروژه نفتی آمودریا امضا کرده است. طبق این قرارداد، این شرکت سالانه ۱۵۰ میلیون دلار طی ۳ سال آینده و بعد هم سالانه ۵۴۰ میلیون دلار برای ۲۲ سال آینده در افغانستان سرمایه‌گذاری می‌کند. طالبان ۲۰ درصد در این پروژه سهیم است اما می‌تواند سهم خود را تا ۷۵ درصد افزایش دهد.
پروژه نفتی آمودریا یک منطقه با وسعت ۴۵۰۰ کیلومتر مربع را دربر می‌گیرد که طبق گفته وزیر معادن و نفت طالبان طی ۳ سال آینده اکتشاف خواهد شد. طبق این قرارداد در این ۳ سال، بین ۱۰۰۰ تا ۲۰ هزار تن نفت استخراج می‌شود.
حجم ذخایر حوزه آمودریا را قبلا تا ۸۷ میلیون بشکه نفت خام تخمین زده بودند. شرکت ملی نفت چین معامله‌ای با دولت قبلی افغانستان در یک دهه گذشته برای بهره‌برداری از این منابع انجام داده بود. دولت وقت افغانستان آماده تولید بود اما کار بلافاصله بعد از امضای قرارداد متوقف شد. از سویی، روسیه هم یک قرارداد مقدماتی با طالبان در ماه اکتبر جهت عرضه سوخت به افغانستان امضا کرده است.
سیاست چینی
حسن مرادی کارشناس انرژی و نماینده پیشین مجلس درباره حضور چینی‌ها در پروژه‌های نفت و گاز ایران می‌گوید: داوری در این موضوع کمی سخت است. نمی‌گوییم چین به تعهدات خود به طور دقیق و درست عمل کرده است اما موضوع سرمایه‌گذاری، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.
او اضافه می‌کند: چین در جایگاه یک سرمایه‌گذار، بدون شک به دنبال منافع خود است. هرچند که چینی‌ها در چابهار فعال هستند اما به عنوان یک سرمایه‌گذار اگر پروژه‌های بهتری در کشورهای دیگر وجود داشته باشد که جاذبه سرمایه هم داشته باشد، آنها هم براساس منافع خود عمل می‌کنند.
عضو پیشین کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به فعالیت چینی‌ها در چابهار یادآور شد: براساس گزارش‌ها، چین هنوز به طور کامل پروژه را کنار نگذاشته است و همکاری آنها در چابهار و ساحل مکران با ما ادامه دارد، بنابراین شاید اکنون کمی شتاب‌زده باشد که بگوییم چین به تعهدات خود به طور کامل عمل نکرده است. اما در عین حال در برخی موارد، چین به تعهدات خود عمل نکرده است. ولی این شامل همه تعهدات این کشور نمی‌شود.
مرادی درباره فروش نفت ایران به چین هم گفت: قرار بود چینی‌ها در قبال خرید نفت، سرمایه وارد کشور ما کنند؛ بنابراین لازم است این نوع همکاری به صورت کیفی و کمی بررسی شود که چقدر بازگشت پول داشته‌ایم و این بازگشت به چه شکل و در چه پروژه‌هایی انجام شده است.
به گفته وی چین با توجه به سیاست‌های خود عمل می‌کند و همه تخم‌مرغ‌های خود را فقط در سبد ایران نمی‌گذارد. طبیعی است با سایر همسایگان و رقبای ما ارتباط داشته باشد.
دست بسته ما
محمدرضا شوشتری کارشناس انرژی هم در این رابطه می‌گوید: به طور حتم درآمدهای ارزی ما و درآمدهای کشور، برای تکمیل پروژه‌های تعریف‌شده یا در دست احداث کافی نیست. همه کشورها نیاز دارند از منابع ارزی و درآمدی کشورهای دیگر استفاده کنند؛ یا وام می‌گیرند و یا شریک برای سرمایه‌گذاری می‌پذیرند.
او افزود: به دلیل شرایطی که به لحاظ سیاسی در دنیا داریم، کشورهای دیگر به ما وام نمی‌دهند که از این طریق تامین مالی کنیم بنابراین مشارکت در سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعت نفت و گاز که بیشترین نیاز به سرمایه‌گذاری را دارند، می‌تواند راهکار مناسبی باشد.
شوشتری با بیان اینکه در حال حاضر با توجه شرایط تحریم و فضای بسیار مسمومی که علیه جمهوری اسلامی در دنیا ایجاد کردند، این امکان کمتر شده است خاطرنشان کرد: کشورهای اروپایی و غربی تمایل برای سرمایه‌گذاری در ایران ندارند. در این شرایط کشورهایی که می‌توانند به ما کمک کنند، چین و روسیه هستند.
این کارشناس انرژی تصریح کرد: روسیه اکنون درگیر مسائل جنگ اوکراین است و نمی‌تواند همکاری گسترده‌ای با ایران داشته باشد بنابراین فقط چین شرایط همکاری با ما را دارد.
او اضافه کرد: البته چین هم منافع اقتصادی خود را در اولویت قرار می‌دهد و اخلاق‌مدارانه تصمیم نمی‌گیرد. در حقیقت سیاست این کشور در قبال ایران به گونه‌ای است که روی منابع سرمایه‌گذاری می‌کند که خودش هم سود ببرد.
شوشتری با تاکید بر اینکه به دلیل اجرای پروژه‌ها و محدودیت منابعی که داریم محدود به چین برای سرمایه‌گذاری شده‌ایم، گفت: ادامه این همکاری در این شرایط برای ما یک فرصت است. باید بتوانیم پروژه‌هایمان را جلو ببریم و برای تامین ارز مورد نیاز کشور نیاز داریم هم پروژه‌های نفتی و هم پروژه‌های پتروشیمی را اولویت قرار دهیم.
دیدگاه تان را بنویسید