پشت‌پرده سفر باقری‌ به ابوظبی/ امارات میانجی جدید برجام

به نقل از خبرآنلاین،  علی باقری روز سه‌شنبه در توییتی نوشت که به امارات سفر کرده تا با تروئیکای اروپایی دیدار و مذاکره کند. در حقیقت او در این سفر به گفتگو با کشورهایی پرداخت که کماکان و به صورت اسمی در برجام باقی مانده اند. در توییت باقری آمده است در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، با همتایان آلمانی، فرانسوی و انگلیسی خود در ابوظبی ملاقات کرده و در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل با هم گفت‌وگو کردیم.

عبدالرضا فرجی راد در مورد سفر علی باقری به امارات برای گفتگو با تروئیکای اروپایی توضیح داد: مساله سفر آقای باقری به امارات مساله اروپا است. تصور این است که اروپا خودش هم مجددا بعد از یک دوره وقفه عدم ارتباط با ایران تلاش می‌کند تا مستقیم در جریان مسائل قرار بگیرد. همچنین همکاری‌هایی با ایران داشته باشد. تصور من این است که اختلافاتی بر سر نوع گفتگوها بین ایران و امریکا که الان در جریان است با امریکا و اروپا هم وجود دارد. یعنی بین آنها و ایالات متحده اختلاف نظرهایی هست. این اختلافات در نشست آخر آژانس هم ما شاهدش بودیم که تروئیکای اروپایی یک بیانیه کمی تند صادر کرد اما واشنگتن مقداری ملایم تر برخورد کرد. این نشان می‌دهد بین اینها دو دیدگاه پدید آمده است. به خاطر همین اروپا و سه کشور اروپایی مدتی بود با ایران تماس نداشتند. قبل تر هم که بین اروپا و ایران تماس بود در واقع کمیسیون سیاست خارجی آمریکا یعنی اقایان بورل و مورا بودند. الان سه کشور اروپایی خودشان وارد گفتگو شده‌اند.

به گفته فرجی راد این گفتگوها حتما یک بخشی‌اش مربوط به مساله هسته‌ای می‌شود که می‌خواهند مستقیم از زبان طرف ایرانی بشنوند که چه اقدامی می خواهد بکند. دومین مساله این است که اروپایی ها احساس می کنند که امکانش هست که یک تفاهمی بین ایران و ایالات متحده رخ دهد. یعنی برجام فعلا کارکرد نداشته باشد و احیا نشود اما تفاهمی رخ بدهد که مثلا غنی سازی در همان حد ۶۰ درصد متوقف شود و منابع مالی ایران در خارج از کشور هم آزاد شود یا کمک‌های دیگری مانند مجوز فروش بیشتر نفت هم داده شود. برای آمریکا مهم است که نفت بیشتری به بازار بیاید. چون انتخابات نزدیک است و از آن سو حریف عربستان و روسیه در اوپک پلاس نمی‌شود که تولید را پایین نیاورده و قیمت را بالا نبرند. اروپا احساس می‌کند اگر این توافق صورت بگیرد باید در توافق بین ایران و اروپا هم گشایشی ایجاد شود و حالا چرا خودشان مستقیما با طرف ایرانی مذاکرات را شروع نکنند. این هدف دوم از این سفر به امارات است. سومین هدف این است که تا کنون چهار زندانی اروپایی از زندان در ایران ازاد شده. آنها نسبت به این امر رضایت دارند و احساس می‌کنند می‌توانند گفتگوهای بیشتری با ایران داشته باشند و شاید بتوانند زندانی‌های بیشتری را بین دو طرف تبادل کنند. به نظر من این سه عامل باعث شده که سه کشور اروپایی وارد گفتگو با طرف ایرانی شوند. به این علت هم من می‌گویم صرفا مساله هسته ای مطرح نیست. اگر فقط مساله هسته‌ای مطرح بود جوزف بورل و انریکه مورا وارد گفتگو با طرف ایرانی می‌شدند. اما غیر از هسته‌ای باید موارد دیگری هم باشد که شاید سه کشور مهم اروپایی ترجیح داده اند که خودشان از نزدیک وارد گفتگو شوند.

این کارشناس مسائل بین الملل در مورد اینکه آیا امارات در حال واسطه‌گری بین ایران و غرب است گفت: من خیلی مطمئن نیستم که این اتفاق افتاده باشد. اما نمی‌توانم هم این موضوع را رد کنم. این سوال مطرح می‌شود که چرا امارات و مگر عمان و قطر تاکنون میانجی‌گری نمی‌کردند؟ به نظر من اروپایی ها احساس می‌کنند که لازم نیست همان روندی که امریکایی ها دنبال می‌کردند را دنبال کنند و دنبال کشور سومی می‌گشته اند. اینها نمی‌خواهند گفتگوهایشان با ایالات متحده قاطی شود. فرضا اگر آنها عمان می‌رفتند، برداشت عمومی این بود که صرفا مساله هسته ای است و هماهنگی با ایالات متحده وجود دارد و... اگر قطر هم می رفتند همین بود. بنابراین آنها یک کشور سوم را انتخاب کردند. مذاکره کنندگان ایرانی هم ترجیح میدادند که کشور دیگری باشد. به خاطر اینکه می خواهند روابط خود را با امارات و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس بهبود ببخشند و اماراتی ها هم بدشان نمی‌آید که رقیبی برای عمان و قطر در نقش افرینی در زمینه مذاکرات باشند. البته کشورهای عربی می خواستند که در جریان مسائل هسته ای باشند و این هم می تواند نظرشان را تامین کند.

فرجی راد در پایان گفت: الان سه کشور اروپایی برای اولین بار وارد گفتگو با ایران پس از مدت ها شده اند و شاید بخواهند یک مکان یا کشور جدیدی را برای اینکار انتخاب کنند. حالا شاید هم صلاح نددانند مذاکره کننده ایرانی به اروپا برود یا آنها به ایران بیایند. اما قطعا در دوره های بعدی این مذاکرات در صورتی که گفتگوها ادامه پیدا کند، می‌تواند ادامه گفتگوها در وین یا تهران باشد.