جنگ ایران و اسرائیل: کی بُرد، کی باخت؟ | تغییر بالانس بازدارندگی به نفع ایران؛ سیاست داخلی اسرائیل به نفع نتانیاهو

دو کارشناس منطقه در گفت‌وگو با رویداد۲۴ ابعاد این جنگ را بررسی کرده اند.

محمد بیات، کارشناس مسائل منطقه

 طرف اسراییلی علاقه‌مند به یک درگیری محدود با تهران است

تنش میان ایران و اسراییل، از دید ایران در چه وضعیتی قرار دارد و آیا احتمال گسترش تنش تا چه حد وجود دارد؟

با توجه به نوع پاسخ ایران در شب گذشته که تلاش کرد حداقل خسارت مادی و جانی وارد شود، سمت تهران علاقه‌ای به ادامه تنش ندارد. پیام ایران در سازمان ملل نیز مشخص کرد که از طرف ایران، جنگ تمام شده است. اما با توجه به علاقه اسراییل برای جنگ، به نظر می‌آید که آن‌ها خود را برای ضربه متقابل آماده می‌کنند. این حمله احتمالاً به خاک ایران صورت بگیرد اما هدف آن‌ها محل سؤال است. سطح تنش احتمالاً از یک سطح مشخصی بالاتر نرود اما سعی می‌کنند نسبت به حمله ایران ملموس‌تر عمل کنند. طرف اسراییلی علاقه‌مند به یک درگیری محدود با تهران است که اجماعی از غرب پشت خود ایجاد کند. آنچه بیشتر اهمیت دارد مذاکرات بین طرفین است. تلاش ایران از طریق کانال عمان و بحرین و فرانسه برای گفتگو که بگوید نگذارید جنگ ادامه یابد مهم است. با توجه به شرایط فعلی من فکر می‌کنم که طرف اسراییلی فعلا منافع خود را در تشدید تنش می‌بیند.

عدم حمایت مستقیم آمریکا از اسراییل، تا چه حد نشانگر عدم رضایت آمریکا از رفتار اسراییل است و در پاسخ احتمالی اسراییل، تا چه حد احتمال مشارکت آمریکا وجود دارد؟

بایدن همه چیز را مشخص کرد و گفت از اسراییل حمایت می‌کند اما حمایت‌اش در قالب بیانیه گروه ۷ خلاصه می‌شود و نهایتاً ایران را محکوم می‌کنند. چیزی‌که به نظر می‌آید این است که بایدن به دلیل انتخابات ریاست جمهوری، اصلاً علاقه‌ای به گسترش درگیری ندارد و دوست ندارد جنگ به مرحله‌ای برسد که بخواهد از آن دفاع کند. آمریکا اگر در عمل انجام شده قرار بگیرد ناچار به یک تنش محدود است. در دریای سرخ هم آمریکا علاقه‌ای به تنش نداشت اما روند آن‌ها را به تنش کشاند. اراده قدرت‌های جهانی در این است که جنگ گسترش پیدا نکند. اراده طرف اسراییلی باعث شده کانال‌های ارتباطی نتوانند به نتیجه‌ای برسند.

پیام ایران به اسراییل برای صحنه‌بندی جدید روابط‌شان در منطقه چه بود؟ آیا ایران صرفاً یک پاسخ نظامی داد یا مسیری را برای آینده مشخص کرد؟

شب گذشته پرده کوچکی از سناریو روز قیامت ایران علیه اسراییل بود؛ به این معنا که ما اگر بخواهیم به جای ۳۰۰ موشک به شما سه هزار موشک شلیک می‌کنیم تا سیستم پدافندی شما بهم بریزد. جو جهانی سنگین علیه اسراییل نیز برای ایران یک دستاورد است. نباید فراموش کنیم که حمله شب گذشته حمله‌ای برای حمله نبود و پاسخ بود. ایران می‌گفت من اگر بخواهم، از تو تلفات می‌گیرم اما نخواستم. ایران برای بازیابی بازدارندگی این کار را کرد و دستاورد‌هایی داشت. نتانیاهو نیز حالا می‌تواند داخل اسراییل را متحد کند و مذاکرات رفح به حاشیه رفت و آمریکا را حمایتی‌تر کرد.

درتحولات یک هفته اخیر، برخی کشور‌های خاورمیانه موضع‌گیری‌هایی را به ناچار نسبت به این تحولات داشته‌اند؛ از جمله اردن و آذربایجان که تا حدی تمایل به کمک نظامی به اسراییل نیز بودند؛ پس از پایان این حملات، صف‌بندی نیرو‌ها در خاورمیانه به چه شکل در می‌آید؟

من فکر می‌کنم هرچقدر تنش بین ایران و اسراییل بیشتر شود، کشور‌ها مجبور می‌شوند که طرفین خود را انتخاب کنند. برخی نیز در وضعیت بی‌طرف قرار می‌گیرند. عراق، لبنان و الجزایر نشان دادند که در مواضع سیاسی سمت ایران هستند. اردن نشان داد که امنیت اسراییل را امنیت خود می‌داند و معتقد است اگر به آن آسیب بیند به راحتی نمی‌تواند شرایط را کنترل کند. جمهوری آذربایجان هم یک بحث بسیار گسترده است که جدا باید به آن پرداخت. این درگیری به میزانی که گسترش پیدا کند، ذی‌نفعان و متضررانی پیدا می‌کند و کشور‌ها ناچار به انتخاب در دوراهی هستند و سوریه و امارات ناچار به انتخاب می‌شوند. با وجود اینکه من تنش کوتاه مدت را پیش‌بینی می‌کنم، همهٔ کشور‌ها این صحنه را جمع می‌کنند. اگر آمریکا خواهان جنگ بود، سناریو اوکراینیزه شدن اسراییل را مدنظر قرار می‌دهد.

ابراهیم رضایی راد، کارشناس مسائل منطقه، در گفتگو با «رویداد ۲۴» :

پایان این جنگ پایان نتانیاهوست | ایران بالانس بازدارندگی را تغییر داد

به نظر شما حمله شب گذشته ایران، چه دستاورد جدیدی برای ایران به دنبال داشت که جایگاه آن را تضعیف یا تقویت کرده باشد؟

حمله به کنسولگری‌ها در حقوق بین‌الملل منع شده و بعد از حمله‌ای که اسراییل داشت، بالانس بازدارندگی تغییر کرده بود و ایران به نوعی در تلاش برای بالانس بازدارندگی خود بود. نکته بسیار مهم حمله دیشب این بود که ایران توانست از طریق این حمله نشان دهد که سامانه‌های پدافندی اسراییل و آمریکا آنقدر هم قدرتمند نیست و اتفاق بزرگی برای ایران است. از طرفی اسراییل دیگر آن ساختار امنیتی و نظامی سابق را نخواهد داشت. اقدام بعدی اسراییل در مقابل ایران هم در همین راستا صورت می‌گیرد.

چرا آمریکا آنطور که پیش‌بینی می‌شد در حمایت از اسراییل به میدان نیامد؟ آیا بایدن هم با رویکرد اسراییل مخالف است؟

فکر نمی‌کنم کشور‌های منطقه و حتی آمریکا و اروپا به دنبال این باشند که درگیری‌ها به صورت منطقه‌ای و گسترده شکل بگیرد. اظهاراتی که رئیس‌جمهور آمریکا داشت نشان داد که تمایل به افزایش درگیری ندارند و حمله ایران به نوعی پایان این قضیه بود.

البته اسراییل با توجه به تجربه ۷ اکتبر، تصویر سابق را ندارد و مانند یک گربه‌ای است که در گوشه دیوار قرار گرفته است. پایان این جنگ پایان نتانیاهوست و تلاش دارد که ایران یا لبنان را درگیر جنگ کند تا از طریق جنگ، دولت خود را حفظ کند. اگر این تنش‌ها به پایان برسد صحنه سیاسی داخلی اسراییل تغییر می‌کند.

حمله مستقیم به خاک اسراییل، نشان‌دهنده چه تغییری در مناسبات منطقه‌ای و تضاد میان ایران و اسراییل است؟

مهم‌ترین برد شب گذشته این بود که ایران خط قرمز حمله مستقیم را کنار گذاشت و نشان داد که هر کجا که احساس ناامنی کند، به صورت مستقیم حمله می‌کند. این اتفاق یک اتفاق جدید و مهم بود که نشان می‌دهد خاورمیانه در آینده نزدیک با تصویر جدیدی مواجه می‌شود. ایران توانست خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای نشان دهد.

یک اتفاق بغرنج در حمله شب گذشته، تنها ماندن ایران در صحنه‌ای بود که انتظار می‌رفت برخی کشورها در کلام و در قدرت از آن حمایت کنند. آیا این حمله و تجربه عدم همراهی کشور‌های به اصطلاح دوست، می‌تواند رویکرد منطقه ایران را تغییر دهد؟

تلاش‌های دستگاه دیپلماتیک ایران و فعال نبودن لابی‌ها باعث تنهایی ایران شده است. ما وقتی مجامع بین‌المللی را اقناع کنیم، آنگاه به عنوان یک بند مشروع قانونی می‌توانیم اقدامات نظامی را توجیه کنیم. دستگاه دیپلماسی ما باید بتواند همراهی کشور‌های دیگر را در این صحنه‌ها داشته باشد. بعد رسانه‌ای و عملی در این تحرکات باید به موازات یکدیگر حرکت کنند. دستگاه دیپلماسی و رسانه این است که نشان دهند اقدام ایران یک دفاع مشروع بوده است تا اسراییل از آن سوءاستفاده نکند.

منبع: رویداد ۲۴