ترامپ چرا به ایران آوانس نفتی داد؟ پشت‌پرده فروش به چین فاش شد!
ویتکاف تصمیم دولت ترامپ برای برداشتن بخشی از تحریم‌های ایران و اجازه فروش نفت به چین را پیامی به تهران و پکن و یک تصمیم فوق‌العاده توصیف می‌کند. اما این تصمیم برای آمریکا چه سودی دارد؟
در روز‌های اخیر و بعد از آتش‌بس بین ایران و اسرائیل، تصمیم دولت ترامپ درباره صدور مجوز فروش نفت ایران به چین، توجه تحلیلگران سیاسی و اقتصادی را جلب کرد. ماجرا ابتدا از پست شخصی ترامپ آغاز شد و بعد هم با تأیید نماینده ویژه‌اش در مذاکرات ایران و آمریکا، ابعاد تازه‌ای پیدا کرد. حالا پرسش اصلی این است: ایران چه به دست می‌آورد؟ چین چه سودی می‌برد؟ و این معامله، دقیقاً چه نفعی برای آمریکا دارد؟
روز چهارم تیرماه (۲۴ ژوئن) بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در پست‌های پیاپی خود در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت: «چین اکنون می‌تواند به خرید نفت از ایران ادامه دهد.»
در شرایطی که بازار جهانی نفت در تب‌وتاب تنش نظامی میان ایران و اسرائیل قرار داشت، این جمله ترامپ به‌سرعت مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. به‌ویژه آنکه بلافاصله پس از آن، استیو ویتکاف –نماینده رسمی ترامپ در گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم با ایران– این تصمیم را «فوق‌العاده» توصیف کرد و گفت: «این تصمیم نه‌فقط اقتصادی، بلکه پیامی سیاسی برای تهران و پکن است.»
این اولین‌بار نیست که ترامپ، تحریم را همچون «اهرم فشار» و هم‌زمان «ابزار چانه‌زنی» به کار می‌گیرد. در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود نیز، بار‌ها در پشت‌پرده به برخی مشتریان نفت ایران –از جمله چین و هند– مجوز‌های محدود یا موقت داده بود. اما این‌بار، ماجرا یک تفاوت کلیدی دارد:
اعلام علنی تصمیم، آن‌هم در میانه یک بحران ژئوپلیتیکی بزرگ.
نفع ایران از این مجوز چیست؟
برای ایران، که سال‌هاست بخش قابل توجهی از صادرات نفتش به شکل غیررسمی و با واسطه انجام می‌شود، این تصمیم یک امتیاز نمادین ولی مهم است. اگر اجرای این تصمیم با تسهیل مسیر بانکی، بیمه کشتیرانی و معاملات دلاری همراه شود، می‌تواند درآمد نفتی ایران را تا حدی افزایش دهد.
در واقع، بخش زیادی از نفت ایران همین حالا هم راهی چین می‌شود، اما مجوز جدید می‌تواند این صادرات را از حالت «غیررسمی و پرریسک» به حالتی رسمی‌تر و ایمن‌تر تبدیل کند.
کارشناسان اقتصادی می‌گویند اگر این روند ادامه یابد، ممکن است بازار ارز ایران به‌طور موقت آرام شود و دولت هم امکان بیشتری برای پوشش کسری بودجه‌اش داشته باشد. البته همه چیز وابسته به آن است که آیا این تصمیم، به سیاست عملیاتی در نظام بانکی آمریکا منتهی خواهد شد یا خیر.
سود چین چیست؟
برای چین، این یک معامله پرسود است. پکن که در سال‌های گذشته خریدار اول نفت ایران بوده، حالا با این تصمیم، ریسک تحریم ثانویه آمریکا را دور می‌زند. در عین حال، می‌تواند از تخفیف‌های نفتی ایران بهره‌مند شود و واردات انرژی‌اش را متنوع‌تر کند.
چین در قالب «برنامه همکاری ۲۵ ساله با ایران» سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی در حوزه انرژی طراحی کرده و این مجوز نفتی، می‌تواند به زمینه‌سازی عملیاتی برای فاز‌های بعدی این توافق راهبردی تبدیل شود.
اما آمریکا چه می‌خواهد؟
برخلاف آنچه به‌ظاهر تصور می‌شود، آمریکا در این معامله بی‌نصیب نیست. تحلیلگران معتقدند تصمیم ترامپ از چند جهت برای آمریکا سود دارد:
۱. کنترل قیمت نفت در بازار جهانی؛ افزایش عرضه نفت ایران به چین می‌تواند جلوی جهش قیمت نفت را در میانه تنش‌ها بگیرد.
۲. ارسال پیام چندلایه به تهران؛ این تصمیم می‌تواند «نرمش تاکتیکی» واشنگتن تلقی شود؛ نه به معنای عقب‌نشینی، بلکه به‌عنوان سیگنالی برای بازگشت به میز چانه‌زنی.
۳. برگ امتیاز در چانه‌زنی با چین؛ دادن مجوز خرید نفت ایران، می‌تواند بخشی از معامله بزرگ‌تری با پکن باشد که به تقویت قدرت چانه‌زنی ترامپ در مذاکرات تجاری آینده کمک کند.
نرمش در فشار حداکثری
صدور مجوز فروش نفت ایران به چین، تصمیمی است با سود سه‌جانبه؛ ایران تنفسی موقت در اقتصاد تحریم‌زده پیدا می‌کند، چین به نفت ارزان و کم‌دردسر می‌رسد، و ترامپ هم با یک تصمیم چندمنظوره، بخشی از بحران انرژی و سیاست را مدیریت می‌کند.
شاید این تصمیم، تحولی بنیادین در ساختار تحریم‌ها نباشد؛ اما نشانه‌ای است از چرخش نرم در سیاست فشار حداکثری، آن هم درست در زمانی که همه نگاه‌ها به خاورمیانه دوخته شده است. این چراغ سبز، هرچند کوچک، ممکن است آغاز فصل تازه‌ای در بازی سه‌جانبه تهران، واشنگتن و پکن باشد.
منبع: رویداد 24
دیدگاه تان را بنویسید