دلایل تمایل ترکیه برای پیوستن به بری کس

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، برگزاری نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو بریکس در روسیه، اتفاق دیپلماتیک مهمی بود که یکی دیگر از ابعاد مناسبات جدید نظام بین الملل را نمایان کرد.

در این نظام، این فقط پیمان ناتو، جی 8 و اتحادیه اروپا نیستند که می‌توانند درباره ائتلاف‌های بزرگ جهانی صحبت کنند. بلکه بریکس نیز یکی از گروه‌هایی است که حالا با جذب اعضای جدید، توجه کشورهای دیگر را نیز برانگیخته است.

یکی از این کشورها ترکیه است که تمایل دارد همچون ایران و دیگران در جمع بریکسی‌ها حضور داشته باشد. ترکیه نیز در کنار 14 کشور دیگر شامل بحرین، بنگلادش، بلاروس، الجزایر، اندونزی، قزاقستان، کوبا، لائوس، موریتانی، نیجریه، تایلند، سریلانکا، ونزوئلا و ویتنام برای شرکت در اجلاس بریکس به روسیه دعوت شد.

روز گذشته هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه که برای شرکت در نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو بریکس به روسیه دعوت شده بود، در کاخ کرملین با ولادیمیر پوتین رهبر روسیه دیدار کرد.

پیداست که قبل از این دیدار، ترکیه موضوع اشتیاق برای حضور در جمع اعضای بریکس را چندین بار مطرح کرده است. در نتیجه پوتین در دیدار با فیدان گفت: «ما از علاقه ترکیه به کار گروهی بریکس خرسندیم. قطعاً از اشتیاق و تمایل ترکیه برای همراهی با کشورهای عضو این سازمان به هر طریق ممکن حمایت خواهیم کرد».

پوتین همچنین به فیدان اعلام کرده که در روز سوم یا چهارم ژوئیه در آستانه، یک بار دیگر با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دیدار خواهد کرد.

هاکان فیدان در دیدار با پوتین، خواستار افزایش سرمایه‌گذاری‌ متقابل به منظور دستیابی به حجم تجارت 100 میلیارد دلاری بین روسیه و ترکیه شد.

عضویت کشورهای منطقه، ترکیه را مشتاق‌تر کرد

از ابتدای سال جاری میلادی، پیوستن ایران، مصر، اتیوپی، عربستان و امارات به گروه بریکس، توجه محافل سیاسی ترکیه را به سوی خود جلب کرد.

بسیاری از تحلیلگران ترک اعلام کردند که حضور کشورهای مهم خاورمیانه در کنار اعضای قدیمی بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی اتفاق مهمی است و آنکارا نیز باید تلاش کند وارد این گروه شود. اما آنان معتقدند که ورود ترکیه به بریکس، الزاماً به معنی دور شدن از غرب نیست و همراهی آنکارا با بریکس نباید به عنوان جایگزینی برای روابط ترکیه با اتحادیه اروپا در نظر گرفته شود.

در شرایطی که ترکیه برای مدتی طولانی پشت دروازه‌های اتحادیه اروپا در انتظار و بلاتکلیفی نگه داشته شده، همراهی با جهان شرق را به عنوان یک امتیاز بزرگ تلقی می‌کند. قبلاً هم رئیس جمهور ترکیه، برای پیوستن به پیمان شانگهای اشتیاق فراوانی نشان داده است.

سه شانس بزرگ ترکیه در بریکس

همچنان که گفته شد، سالهاست که ترکیه پشت دروازه اتحادیه اروپا منتظر است و سال به سال به حجم انتقادات اروپا علیه ترکیه افزوده می‌شود.

رجب طیب اردوغان که انتظار داشت به زودی کشورش را در جمع اعضای منطقه یورو ببیند، قبلاً وزارتخانه‌ای برای مذاکرات مربوط به اتحادیه اروپا تاسیس کرده بود. اما پس از نومیدی از مذاکرات، این وزارتخانه عملاً برچیده شد.

حالا ترکیه برای پیوستن به دو گروه بزرگ شانگهای و بریکس، اشتیاق فراوانی از خود نشان می‌دهد. اما مساله اینجاست که مقامات چینی و روسی در مورد حضور ترکیه در شانگهای تردید دارند و آشکارا اعلام کرده‌اند که پیوستن ترکیه به شانگهای، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. چرا که این کشور از هفتاد سال پیش عضو پیمان نظامی ناتو است و در ساختار امنیتی شانگهای نمی‌گنجد.

ولی به نظر می‌رسد که در مورد بریکس ملاحظات خاصی وجود ندارد و اتفاقاً ترکیه برای پیوستن به بریکس، سه شانس بزرگ دارد: 

1.دوستی و همسایگی با ایران.

2.افزایش مبادلات تجاری و روابط گسترده با روسیه.

3.پیشرفت روابط با چین.

طی روزهای گذشته علاوه بر رسانه‌های روسی، چند رسانه دولتی و حزبی چین نیز در مورد پیوستن ترکیه به بریکس اظهار نظر کرده‌اند. چرا که هاکان فیدان چند روز قبل به پکن رفت و در دیدار با وانگ یی وزیر امور خارجه چین، آشکارا اعلام کرد که حضور در جمع وزرای نشست بریکس را یک رویداد دیپلماتیک مهم و مثبت می‌داند و ترکیه مایل است در این گروه به عنوان یک عضو رسمی حضور داشته باشد.

روز گذشته و پس از دیدار پوتین - فیدان، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز: «روسیه از پیوستن ترکیه به بریکس استقبال می‌کنند. ما از افزایش علاقه کشورهای همسایه از جمله شرکای مهممان مانند ترکیه به گروه بریکس استقبال می‌کنیم و البته این موضوعات مهم در دستور کار اجلاس بریکس بررسی خواهد شد».

اتحادیه اروپا نگران است

روسیه در اول ژانویه ریاست بریکس را از جمهوری آفریقای جنوبی تحویل گرفت و این در حالی است که طی دو سال گذشته، حجم تحریم و حملات اقتصادی اروپا علیه روسیه افزایش یافته است.

زمانی که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در سال 2018 میلادی در دهمین اجلاس سران بریکس در ژوهانسبورگ شرکت کرد، اروپایی‌ها متوجه شدند که گرایش ترکیه به سمت گروه‌های خارج از غرب، به طرز چشمگیری افزایش یافته است.

از سوی دیگر، اتحادیه اروپا این واقعیت را پنهان نمی‌کند که نگران افزایش روابط تجاری ترکیه و روسیه است.

برخی از رسانه‌های آلمانی و فرانسوی نیز، به موضوع حضور فیدان وزیر امور خارجه ترکیه در اجلاس بریکس پرداخته و به این اشاره کرده‌اند که لازم است با دقت و سختگیری فراوان، نقش ترکیه در کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌های اروپایی بررسی شود. 

زمانی که در سال 2006 میلادی، گروه بریک توسط برزیل، روسیه، هند و چین تشکیل شد، اروپایی‌ها نمی‌توانستند پیش بینی کنند که تنها ظرف مدت 5 سال با اضافه شدن آفریقای جنوبی و تغییر نام این گروه از بریک به بریکس، اتفاقات جدیدی روی می‌دهد. اما حالا و در دروانی که قدرت منطقه‌ای مهمی به نام ایران نیز به این گروه پیوسته، غرب نمی‌تواند به اهمیت سیاسی و اقتصادی گروه بریکس بی‌اعتنایی کند.

آمدن ایران، مصر، اتیوپی، عربستان و امارات به جمع بریکسی‌ها از اول ژانویه، ترکیه را نیز بیش از پیش راغب کرده است. چرا که جمعیت کل کشورهای داخل گروه در حال گسترش 3.5 میلیارد نفر است و 45 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد.

حجم کل اقتصاد کشورهای بریکس 28.5 تریلیون دلار است. این تقریباً 28 درصد از اقتصاد جهان را شامل می‌شود. همچنین این موضوع نیز مهم است که کشورهای بریکس نیز 44 درصد نفت خام جهان را تولید می‌کنند.

کشورهای بریکس تا پایان سال 2022 میلادی به کشورهای در حال توسعه برای پروژه‌های جدید جاده، پل، راه آهن و تامین آب، 32 میلیارد دلار وام داده‌اند. حال باید دید آیا ترکیه، بدون ترس و واهمه از واکنش‌های احتمالی غرب، در اولین فرصت ممکن، روند درخواست عضویت در بریکس را کلید می‌زند یا نه.