نگرانی برخی از یاران اردوغان از نفوذ هاکان فی دان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، دو تن از مقامات دولت اردوغان، بیش از سایرین اسم و رسم دارند. اگر تا یک سال پیش، تنها نام اردوغان در رسانه‌ها مطرح می‌شد، حالا ورق برگشته و دو فرد دیگر نیز مداوماً به مردم معرفی می‌شوند و نقش آنها به شکلی اغراق‌آمیز برجسته می‌شود. اولی هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه و دومی مهمت شیمشک وزیر امور مالی و دارایی و سکاندار تیم اقتصادی کابینه اردوغان.

پیداست که مهمت شیمشک، در مقام خزانه‌دار اعظم و به عنوان فردی که برای اصلاح وضعیت بحران زده اقتصاد ترکیه نقشه راه دارد، همواره زیر ذره بین رسانه‌ها است و همه دنبال او هستند. اما شهرت او، به گردپای هاکان فیدان هم نمی‌رسد. حالا شبکه های تلویزیونی ترکیه و روزنامه‌های چاپ آنکارا، آن قدر از فیدان حرف می‌زنند که گویی نام اردوغان به سایه رفته و اوست که همه امور را اداره می‌کند. 

روز گذشته، علاوه بر دو روزنامه جمهوریت و سوزجو به عنوان مهمترین روزنامه‌های مخالفین ترکیه، چندین روزنامه دیگر نیز، تحلیلی به قلم نورای باباجان منتشر کردند که در آن، به محوریت سیاسی و اجتماعی شخص هاکان فیدان اشاره شده است. بر اساس این تحلیل، بخشی از سران حزب عدالت و توسعه ترکیه، از قدرت گرفتن فیدان و ایجاد یک سرویس اطلاعاتی جدید و مخفی در دل وزارت امور خارجه، اظهار نگرانی کرده‌اند.

چرا هاکان فیدان بر صحنه می‌درخشد؟

افراد بسیاری در 22 سال گذشته و در دوران اوج قدرت حزب عدالت و توسعه، صاحب شهرت و اعتبار شده‌اند، اما پس از مدتی یا اعتبار و شهرت خود را از دست داده و به یک باره شمع آنها خاموش شده یا این که از حزب اخراج شده‌اند.

اما ویژگی اغلب آنان، سرعت در پیشرفت سیاسی تشکیلاتی بوده است. به عنوان مثال، یالچین آک دوغان به عنوان یک تحلیلگر سیاسی و استاد روابط بین الملل، خیلی زود در دستگاه اردوغان رشد کرد و به معتمد نزدیک او تبدیل شد و همه تصور می‌کردند که او یک وزیر مهم خواهد شد.

اما حالا در یکی از اتاق‌های کوچک ساختمان مرکزی حزب عدالت و توسعه نشسته و کار خاصی انجام نمی‌دهد. یا شخصیتی همچون احمد داود اوغلو، ره صدساله را یک شبه پیمود و به همه کاره و رهبر حزب و نخست وزیر کشور تبدیل شد. اما دولت او نیز برافتاد و حالا در صف مخالفین است.

خلوصی آکار نیز نظامی برجسته‌ای بود که تنها در عرض یک شب و به پاس عدم اطاعت از دستورات کودتاگران سال 2016 میلادی، به نزدیک‌ترین وزیر اردوغان تبدیل شد. ولی حالا نماینده مجلس است و کسی سراغی از او نمی‌گیرد. اما هاکان فیدان برخلاف همه این آدم‌ها، خیلی دیر رشد کرد و سرعت پیشرفت تشکیلاتی او کُند بوده و همواره با احتیاط گام برداشته و جای پای خود را سفت کرده است.

هاکان فیدان که روزگاری درجه‌دار ساده‌ای در ارتش ترکیه بود، پس از خروج از ارتش، وارد یکی از موسسات فرهنگی ترکیه در خارج از کشور شد که به نام آژانس خدمات یا تیکا شناخته می‌شود.

او در کشورهای عربی و آفریقایی در حال خدمات رسانی به روستاها و محرومان بود. اما حالا همه می‌دانند که تیکا، بخشی از سرویس اطلاعاتی میت است و هاکان فیدان، علاوه بر حضور در یک دوره نظامی – امنیتی مفصل در قرارگاه مرکزی ناتو در بروکسل، در چندین کشور دنیا کار اطلاعاتی انجام داد و سپس به عنوان معاون، به سرویس اطلاعایت میت رفت.

در دورانی که تحقیقات هسته‌ای و پیشرفت دانش هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران توجه جهان را به سوی خود جلب کرده بود، هاکان فیدان نیز به عنوان مامور عالیرتبه امنیتی کشوری که مهمترین رقیب او در مسیر هسته‌ای شدن قرار گرفته، مدت‌ها روی موضوعات هسته ای تحقیق کرد.

دوران طولانی ریاست هاکان فیدان بر سرویس اطلاعاتی میت، یک مقطع تاریخی مهم است که برخلاف روسای پیشین، علاوه بر کار در حوزه امنیت داخلی، مبارزه با پ.ک.ک و حوزه‌های بین‌المللی، در مسائل منطقه‌ای نیز به شدت فعال شد.

تسلیح و سازماندهی بیش از دویست هزار نفر از معارضین مسلح ضد بشار اسد، تنها یکی از ماموریت‌هایی بود که در دوران فیدان انجام شد. اما او حالا به وزارت امور خارجه رفته و سکان دیپلماسی را در دست گرفته است. اینجاست که برخی از سران حزب عدالت و توسعه از ژرف شدن نفوذ فیدان، هراسان هستند.

وقتی فیدان وزارتخانه را به هم ریخت

وزارت امور خارجه ترکیه در دوران مولود چاووش اوغلو، عملاً به یک دبیرخانه تبدیل شد و کل تصمیمات دیپلماتیک ترکیه توسط اردوغان – فیدان و ابراهیم کالن اتخاذ می شد. اما حالا که خود فیدان وزیر شده، همه چیز را به هم ریخته و چندین اداره کل و معاونت جدید تاسیس کرده است.

تا اینجای کار همه چیز عادی است، اما مساله اینجاست که هاکان فیدان با اعمال تغییرات بنیادین در یکی از معاونت ها، عملاً آن را به یک سرویس اطلاعاتی جدید تبدیل کرده و حالا وزارت امور خارجه ترکیه نیز، سرویس اطلاعاتی دارد! رجب طیب اردوغان از این برنامه استقبال کرده و امکانات مالی و مجوزهای لازم را در اختیار او گذاشته است.

هاکان فیدان، با هماهنگی ابراهیم کالن رئیس سرویس اطلاعاتی میت، سلجوق بیرقدار مغز متفکر طراح و تولید کننده پهپادهای ترکیه و داماد کوچک اردوغان و چند تن از مشاورین رئیس جمهور، عملاً یک سرویس اطلاعاتی خارجی ایجاد کرده که یکی از وظایف آن، انجام عملیات تحقیق و مشاوره برای فروش محصولات صنایع دفاعی ترکیه به کشورهای مختلف، ایجاد دوره های مشترک آموزشی برای دوره های تخصصی اطلاعاتی و دفاعی با دولت های دوست ترکیه و هماهنگی با نهادهای اطلاعاتی به منظور همکاری در حوزه دیپلماسی است.

این ساختار پیچیده که کار دیپلماسی – جاسوسی را در یک سطح بین المللی و منطقه ای با هم پیش می برد، اعضای پیشکسوت حزب عدالت و توسعه را به این ارزیابی رسانده که او با هماهنگی اردوغان، خود را مهیا می کند تا در سال 2028 میلادی، قدرت را در دست بگیرد و رئیس جمهور بعدی ترکیه شود.

منتقدین فیدان بر این باورند که او جمعی از نخبه های امنیتی سرویس اطلاعاتی میت را با خود به وزارت امور خارجه برده و فهم و ادراک امنیتی این آدم ها از گستره کار دیپلماتیک، با نگرش مرسوم کارشناسان دیپلمات در تضاد است که می تواند در آینده برای فیدان دردسرساز شود.