چرا ریاض تغییر مسیر داد؟/ پالس مثبت سعودی ها در مذاکره با ایران

در حالی که طی هفته های گذشته مقامات سعودی به مانند کاخ سفید و تروییکای اروپایی تاکتیک "خرید زمان" رادر قبال مذاکره با ایران در پیش گرفته و حتی از تعویق مذاکرات تا مدت زمانی نامعلوم خبر داده بودند، طی روزهای اخیر شاهد ارسال پالسهای مثبتی از سوی ریاض در خصوص مذاکرات منطقه ای با ایران هستیم! آزادی شهروند ایرانی بازداشت شده توسط سعودیها را نیز می توان یکی از این نشانه ها دانست. صورت مسئله اینجاست که از یک سو سعودیها نسبت به بازی چندگانه و سینوسی آمریکا –اروپا در مذاکرات احیای برجام با ایران به ستوه آمده و از سوی دیگر، احساس می کنند که اگر هر چه سریع تر این مذاکرات تعیین تکلیف نشود، زمان بیشتر به ضرر ریاض از دست خواهد رفت. از سوی دیگر، به نظر می رسد مقامات وزارت خارجه آمریکا  به عربستان سعودی دستور داده اند که بابت استمرار مذاکرات مستقیم با تهران در سطح بالا( وزرای امور خارجه ) مانعی وجود ندارد.این روند پس از آزادی یک تبعه ایرانی از زندان سعودیها شدت بیشتری به خود گرفته است. اکنون مقامات وزارت خارجه عراق به عنوان واسطه مذاکرات، در صدد تنظیم زمان ملاقات جدید هستند. عراقی ها اخیرا پیامی را از سوی مقامات سعودی منتقل کرده اند که در آن طرف سعودی از آمادگی خود برای دیدارهای دیپلماتیک با مقامات کشورمان در راستای احیای سفارتخانه ها و مذاکره در خصوص نقاط اختلافی طرفین در منطقه خبر داده است.

نکته مهم تر اینکه نمی توان "مذاکرات تهران-ریاض" را به عنوان متغیری مستقل در حوزه سیاست خارجی عربستان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. طی روزهای اخیر سعودیها با دغدغه های دیگری نیز در منطقه و جهان دست و پنجه نرم می کنند که قطعا تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم آنها درروند مذاکرات  آنها با ایران قابل مشذاهده خواهد بود. به عنوان مثال، شاید در نگاه اول تصور شود که ریاض خود را به صورت کامل از پرونده جنگ اوکراین جدا کرده و حتی به درخواست مشترک صهیونیستها و آمریکا درخصوص افزایش عرضه نفت خود پاسخ مثبتی نداده است! با این حال چنین تصوری چندان قابل اتکا نیست.اخیرا محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دور از چشم رسانه ها و در دیدار با مقام‌های ارشد آمریکایی درباره روابط دوجانبه، موضوع انرژی و تحولات یمن گفت وگو کرده است.بر این اساس ولیعهد سعودی در کاخ پادشاهی السلام در جده با «برت مک‌گورک»، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای امنیت ملی آمریکا، «آموس هوکشتاین» مشاور ارشد دولت آمریکا در امور امنیت انرژی و «تیموتی لندرکینگ» نماینده ویژه آمریکا در امور یمن دیدار کرده است.بر اساس اخبار محدودی که منتشر شده است،  در این دیدار  مسائل مختلف از جمله روابط دوجانبه میان عربستان - آمریکا و امنیت انرژی و همچنین تحولات در منطقه شامل یمن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. سه موضع مهم دیگری  که در  این نشست مورد توجه قرار گرفته، مسئله مذاکرات تهران-ریاض، مذاکرات احیای برجام و در نهایت، نقش آفرینی عربستان سعودی در جنگ اوکراین بوده است. سعودیها در این نشست تاکید کرده اند که در عین همراهی کلی با امریکا و سیاستهای کلان ان در منطقه، قصد ندارند در پرونده جنگ اوکراین اقدامی علیه روسیه صورت دهند زیرا نسبت به آثار و تبعات مواجهه روسها با خود ( در زمان حال و آینده پس از جنگ) نگران هستند.

نکته دیگری که باید نسبت به آن توجه داشت، مربوط به میانجی گری سعودیها در خصوص آزادی اسرای آمریکایی در جنگ اوکراین می باشد. طرف آمریکایی در این دیدار از تلاش‌های ولیعهد سعودی برای آزادی دو شهروند آمریکایی که توسط نیروهای جدایی طلب اوکراین در این کشور اسیر شده بودند، تشکر کرد.اخیرا به دنبال میانجیگری ریاض، هواپیمای حامل ده اسیر جنگی از روسیه به عربستان وارد شد.محمد بن سلمان،  برای میانجیگری با کاخ کرملین و اوکراین در تماس مستقیم بوده است. به غیر از دو نظامی سابق آمریکا، پنج انگلیسی، یک مراکشی، یک سوئدی و یک تبعه کرواسی در میان اسرا بودند. این دو آمریکایی الکساندر دروئکه ۳۹ ساله، عضو سابق ارتش آمریکا و اندی هاین ۲۷ ساله عضو سابق نیروی دریایی آمریکا بوده اند. هنوز تعدادی از اتباع آمریکایی در اوکراین اسیر هستند. فراتر از آن، در این باره تلاش‌هایی در حال انجام است تا مبادله ۵۰ زندانی اوکراینی در ازای ۲۰۰ روسی را تضمین کند.در چنین شرایطی می توان گفت که یکی از اصلی ترین عوامل تمایل سعودیها در خصوص مذاکره سریع تر با تهران، ایجاد نوعی ثبات در حوزه سیاست خارجی ماجراجویانه ریاض با هدف تمرکز بر دیگر موضوعات منطقه ای و فرامنطقه ای است.