کشاورزی ترکیه و خطرات خشکسالی طی ۲۶ سال آینده

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تغییرات آب و هوایی جهان سال به سال وضعیت را برای کشورهای خشک و کم آب، بد و بدتر می کند. ترکیه نیز در لیست کشورهای در معرض تهدید از دست رفتن منابع آبی، در این میان گرفتار وضعیتی شده که علاوه بر بخش های صنعت و مصارف خانگی، بخش کشاورزی را تهدید می کند.

ترکیه در شرایطی در معرض خشکسالی و کمبود شدید منابع آبی قرار گرفته که همین حالا هم کشاورزی و صنایع غذایی این کشور حال و روز خوبی ندارد و شهروندان، از افزایش بی سابقه قیمت مواد غذایی نگران هستند.

وزیر کشاورزی ترکیه تابلویی از وضعیت آبی این کشور ترسیم کرده که برای سالیان آتی، وضعیتی نگران کننده را پیش بینی می کند.

خشکسالی در قطب آبی غرب ترکیه

به تازگی اعلام شده که منطقه جغرافیایی مرمره، یکی از مناطق جغرافیایی ترکیه است که بیش از دیگر نواحی، با بحران کمبود آب روبرو شده است.

ابراهیم یوماکلی وزیر کشاورزی و جنگلداری ترکیه گفته است که  در اغلب مناطق ترکیه، آب های زیرزمینی کاهش جدی پیدا کرده اند، اما بیشترین کاهش آب در منطقه مرمره است. آن هم در شرایطی که بخش قابل توجهی از صنایع غذایی و کشاورزی به ویژه در بخش تولید محصولات گلخانه ای، در این منطقه و تحت تاثیر این موضوع قرار می گیرد.

در گذشته گفته می شد که آب و هوای معتدل مدیترانه ای، چندین استان ساحلی ترکیه را به قطب تولید محصولات کشاورزی تبدیل کرده که با رطوبت و اعتدال، بیشترین راندمان و بهره وری را ثبت می کنند.

اما حالا، کار به جایی رسیده که وزیر کشاورزی ترکیه در نشست اطلاع رسانی بسیج بهره وری آب می گوید: شرایط برای اغلب کشورهای جهان دشوار شده و هم اکنون 2.2 میلیارد نفر در جهان در سطوح مختلف به آب آشامیدنی دسترسی ندارند. این را هم می دانیم که سازمان ملل تاکید کرده که 5 سال گذشته گرم ترین دوره در 170 سال اخیر بوده است. اما لازم است در این وضعیت سخت و دشوار، بیش از ابعاد جهانی، به مشکلات آبی کشور خودمان بپردازیم. کشوری که با میانگین هوای 38 درجه، خشکسالی، زلزله و سیل، در بخش کشاورزی با مشکلات بزرگی روبروست. ترکیه، هم اکنون در حوضه مدیترانه یکی از آسیب پذیرترین مناطق در برابر اثرات منفی تغییرات اقلیمی است.

وزیر کشاورزی ترکیه در ادامه گفته است: «ما اثرات تغییرات اقلیمی را با آتش‌سوزی گسترده جنگل‌ها، رانش زمین و تلفات اکوسیستم احساس می‌کنیم. از آنجایی که کشور ما در 10 سال گذشته سال‌های خشک را تجربه کرده، شدت و مدت خشکسالی شروع به گسترش کرده است. باید به یاد داشته باشیم که در سالیان آتی هم با افزایش دما، کاهش بارندگی باران و برف، دست کم به مدت 26 سال آینده پیش بینی می شود. در ماه اکتبر و در زمانی که  سال آبی 2023 که به پایان رسید، بارش نسبت به میانگین بلندمدت 6 درصد کاهش داشت و متاسفانه بیشترین کاهش در مرمره ثبت شد. بارندگی در حاتای تا 55 درصد و در اطراف ادیرنه و تکیرداغ تا 40 درصد کاهش یافت».

کوچک شدن بی سابقه دریاچه ها در ترکیه

خشک شدن دریاچه ها، کاهش منابع آبراهه ها یا کاهش سطح اشغال سدها، از مهمترین موضوعاتی است که دانشمندان و کارشناسان مرتبط با آب و کشاورزی و محیط زیست را در ترکیه نگران کرده است.

اظهارات محققین نشان داده که  دریای آرال در مقایسه با وسعت سابق خود در 50 سال گذشته 90 درصد کوچک شده و دریاچه آکشهیر از سال 2000 تاکنون دو سوم کوچک شده است.

مقامات ترکیه اعلام کرده اند که این کشور، به زودی در رده کشورهایی قرار خواهد گرفت که از کمبود آب رنج می برند. در محاسبات انجام شده با در نظر گرفتن پتانسیل آبی ترکیه، میزان سرانه آب سالانه 1313 مترمکعب اعلام شده است.

این حداکثر مقداری که است که هر نفر می تواند استفاده کند. اما در عمل، میزان مصرف بسیار بالاتر است.

چنین چیزی به این معنی است که بر اساس شاخص‌های بین‌المللی، کشور ترکیه، همین حالا هم تحت تنش آبی است. با ادامه وضعیت فعلی، میانگین 1313 متری، در سال 2030، یعنی تنها تا 6 سال دیگر به زیر 1000 مترمکعب خواهد رسید و ترکیه با کمبود شدید مواجه خواهد شد. چرا که تا آن زمان، جمعیت 85 میلیون نفری ترکیه دست کم 93 و نیم میلیون نفر خواهد بود و علاوه بر این، دست کم 7 میلیون مهاجر نیز در این کشور حضور خواهند داشت. این یک فرمول تلخ برای ترکیه است: افزایش 10 درصدی جمعیت، کمبود 20 درصدی آب!

در پایان لازم است به این نکته نیز اشاره شود که طی سالیان گذشته، ترکیه به خاطر سیاست افراطی سدسازی های گسترده، آب دو شاهرگ آبی منطقه یعنی دجله و فرات را به نحوی مدیریت کرده که دو همسایه این کشور یعنی عراق و سوریه، در تنگنای شدید قرار گرفته اند.

علاوه بر این که کشاورزی و دامپروری در عراق و سوریه، تحت تاثیر اقدامات سدسازی ترکیه قرار گرفته، آسیب های محیط زیستی از جمله افزایش گرد و غبار و ذرات معلق، بخشی از ایران را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

با این وجود، سدسازی بی رویه هم پاسخگوی مشکلات آبی ترکیه نیست و ظاهراً در الگوی کشت، تغییر کاربری اراضی، مصارف بخش صنعتی و موارد دیگر، در این کشور مشکلات بسیاری وجود دارد. اما در عین حال، باید به این نکته نیز توجه کرد که تغییرات اقلیمی، ابعاد جهانی و منطقه ای دارد.

در نتیجه بروز خشکسالی و بحران آبی در ترکیه، برای وضعیت کشاورزی در ایران و دیگر کشورهای منطقه نیز محل نگرانی است و اگر ترکیه در حال چاره اندیشی برای حل مشکلات در بخش کشاورزی و الگوی مصرف است، ایران نیز باید در این وادی، اقدامات دقیق و علمی انجام دهد تا امنیت غذایی کشور، تحت تاثیر این بحران قرار نگیرد.